ANALİZ: Recep BAHAR

20 Haziran 2003'ü görseydi 55 yaşında olacaktı. Ama önümüzdeki yılın başında, yani 1 Ocak 2002'de ilelebet hayatına son verilecek. Çünkü Avrupa Birliği'nde tek para sistemi yürürlüğe giriyor. Bir başka deyişle Avrupa Para Birliği (EMU) Alman Markı'nın sonunu getirecek.

Galiplerin seçtiği para

Almanya Birinci Dünya Savaşı'nı kaybettiği gibi 2. Dünya Savaşı'nı da mağlup kapadı. Avrupa'nın göbeğinde yer alan bu ülke Sovyetler Birliği ve ABD'nin etkisi altında iki nüfuz alanına bölünmüştü: Bir toplum, iki devlet. Tıpkı şu andaki Kuzey ve Güney Kore gibi. Sovyetler Demokratik Almanya'yı; Batılı Müttefik Kuvvetler ise Federal Almanya'yı kurmuşlardı. Almanya meselesi aynı zamanda dünyanın iki bloka ayrılmasının, soğuk savaş yıllarının başlamasının da temel esprisini oluşturuyordu. Sonuçta 20 Haziran 1948'de Federal Almanya'daki Amerikan, İngiliz ve Fransız askerlerinden müteşekkil Müttefik Kuvvetler yeni para birimi reformunu başlattılar ve Federal Almanya için Alman Markı'nı ulusal para birimi olarak yürürlüğe soktular.

Reformun hayata geçirilmesinden bir kaç gün önce bir radyo duyurusunda, yeni para birimi ile ilgili şöyle deniyordu:

"Alman para birimi ile ilgili yeni yasa, İngiliz, Amerikan ve Fransız Müttefik Kuvvetleri yönetimince hazırlanmıştır ve 20 Haziran'da hayata geçirilecektir. Şimdiye kadar yürürlükte olan Alman para birimi, kullanımdan kaldırılmıştır. Yeni paranın adı "Alman Markıdır."

Tekrar silkinen ülke

Ekonomisi İkinci Dünya Savaşı'nı galip bitiren ülkelerce tasarımlanan Federal Almanya, hem dizginlenmesi hem de güvenlik ihtiyacının karşılanması amacıyla NATO şemsiyesi altına alınmıştı. İşte bu şartlarda Federal Almanya'daki yeni yönetim (Konrad Adenauer başbakanlığındaki yönetim) ülkenin ekonomik açıdan gelişmesi için Avrupa Birliği'nin öncü kurumu olan Avrupa Kömür ve Çelik Birliği'nin kurulmasına öncülük ediyordu. Böylece ihracata dönük bir ekonomik yapısı olan Federal Almanya'nın dış pazar sorunu kalmayacaktı.

Federal Almanya, bu yapıdan istifade edecekti. Ekonomisi hızla büyüdü. Öyleki 1990 yılında iki Almanya'nın birleşmesinin ardından Doğu Almanya'nın kalkındırılması için 10 yılda 3 trilyon mark harcayabilen bir Federal Almanya ekonomisi ortaya çıktı. Ayrıca dünyanın en iyi sosyal güvenlik sistemine sahip ülkesi...

Almanya Avrupa Birliği'nden en fazla istifade eden ülke konumunda. Çünkü yukarıda da belirttiğimiz gibi ekonomisi dışsatıma, ihracata dayalı. Yoksa Almanya yararı olmasaydı Mark gibi ABD Dolarının ardından dünyanın en güçlü parası olan bir 'değeri' Euro gibi nereye demirleyeceği belli olmayan bir para birimi için feda edermiydi?

Mark ve ekonomi mucizesi

İlerleyen yıllarda yeni, istikrarlı para birimi, Alman ekonomi mucizesinin (Wirtschaftswunder) gerçekleşmesini sağladı. İkinci Dünya Savaşı'nın küllerini üstünden atan Federal Almanya Cumhuriyeti, dünyanın en güçlü ekonomilerinden biri olarak ortaya çıktı. Alman Markı, AB içinde öncü para birimi rolünü üstlenirken, Federal Merkez Bankası da, yürüttüğü istikrarlı para politikası ile dünya genelinde bir emsal oluşturdu.

Euro'ya damgasını vurabilecek mi?

1999'da Avrupa Ekonomik ve Para Birliği ikinci ayağına geçildi. Buna göre milli paralar kaldırılacak; yerine 1 Ocak 2002'de Euro adıyla yepyeni bir para birimi ihdas edilecek. 3 yıllık geçiş süreci içinde de finans sektöründe Euro'nun işlev görmesi sağlanacaktı. Nitekim Avrupa Birliği ülkelerinde şu anda Euro hayata damgasını tümüyle vurmuş durumda. Etiketlerde zorunlu olarak yer alıyor Euro.

1 Ocak 2002'de, AB'nin 12 üye ülkesinde Ekonomik ve Para Birliği'nin 3. ayağına geçilecek ve diğer para birimleri gibi Mark yasal ödeme aracı vasfını kaybedecek.

Almanlar Euro'yu içine sindiremiyor

Almanlar yeni para birimine karşı yabancılık çekiyorlar. Bir ankete göre, Alman vatandaşlarının yüzde 71'i Alman Markı'nı Euro'ya yeğlerken, anket katılımcılarının sadece dörtte biri Euro'yu benimsediğini söylüyordu. Bugün yeni para birimini halka benimsetmek amacıyla içinde saygın gazetecilerin yer aldığı bir reklam kampanyası uygulanıyor. Buna rağmen, özellikle Alman Markı'nın yeniden bütünleşme simgesi olarak görüldüğü eski Doğu Alman eyaletlerinde Euro, daha zor kabullenilecek gibi görünüyor. Almanya Maliye Bakanı Hans Eichel yeni para biriminin sadece ekonomik bir değerden öte birleştirici bir sembol de olduğunu belirterek şunları söylüyor bu çerçevede:

"Euro bizim birbirimize ait olduğumuzu simgeliyor. İstikrarlı demokratik sistemlere olan güven, AB ülkelerini birbirine bağlıyor."