Borç alan emir de alır

Tarih boyunca devletlerin kaderleri ile insanların kaderleri arasında hep paralel bir benzerlik olmuştur. Tıpkı insanın hayatı gibi bir devlet doğar, gelişir, büyür ve daha sonra yıkılır. İnsanın hayatının evreleri gibi. Fakat kimi devlet vardır; daha çocukluk yıllarında iken yok olur. Kimisi de koca çınar gibi uzun seneler yaşar ve toprağa kök salar. Koca çınarın devrilmesi elbette kendisi gibi azametli olur. Yıkıldığı yerde bir boşluk doğurur. Çünkü koca çınarın altında gölgelenenlerin artık gölgelenecek bir yeri; kol kanat gerecek ulu bir koruyucuları yoktur. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi devletlerin kaderi insanların kaderiyle aynıdır. Devletler geçmiş devletlerden ibret almazlarsa kaza geçiren insan gibi hayatı çok kısa olur. Daha emeklemeden cenaze namazına niyet edilir.

Şüphesiz Osmanlı'nın devlet olarak en byük hatalarından biri devlet hazinesini başkalarının kesesi altına açmasıdır. Yardım ummuştur meded kapısı olarak yabancı kapıları tıklatmıştır. Osmanlı Devleti 1853-56 yıllarında Rusya ile Kırım Savaşı'na tutuştuğunda ilk defa batılı devletlerden borç dilendi. Batılı devletler ise ilk etapta hiç naz etmeden bu borcu Osmanlı'ya verdiler. Çünkü çok iyi biliyorlardı ki "Borç alan yarın emir de alır". Savaş sonrası Osmanlı borçlanmaya devam etti. Borcunu borçla kapatmanın yoluna gitti. 23 yıl geçtikten sonra devletin dış borçları yaklaşık 84.000.000 Osmanlı lirasına denk geldi. Devlet bu borçlara karşılık önemli gelirleri olan bölgeleri ve gelirlerini ipotek etmişti. Bırakın Osmanlı bu borcunu ödemeyi borcunun faizini bile ödeyecek gücü yoktu. Devlet 23 yılda yüksek faizli borcun altında ezilip kalmıştı. Nihayetinde Avrupalı devletler 1881 yılında Osmanlı ekonomisine el koydular. Aynen Mısır ekonomisine el koydukları gibi. Devletin önemli gelirlerinin başına oturup paralarını tahsil etmeye başladılar. Artık koca imparatorluğun muslukları İngiliz ve Fransızların, gözleri doymazların varillerine akmaya başladı.

Bazı hain nitelikli kişiler milleti hazıra alıştırarak başkalarının eline avucuna bakar hale getirmişlerdi. Sultan Abdulnamid (II) hatıratında bu oluyı şöyle anlatıyor: "Memleket tabii hazinelerle dopdolu olduğu halde bunlardan gereği kadar yararlanılamaması cidden hayret edilecek bir şeydir. Diğer devlet ve memleketlerde kupkuru taşlardan bile büyük faydalar elde edildiği, hergün yeni bir yolla servet çoğaltıldığı, memleket imar edildiği halde, memleketimiz diğerlerine göre en çok geri kalmış olan memleketlerden biri durumundadır". Herhalde şu anda bulunduğumuz durum dünkünden pek farklı değildir...

Tarih bilimi geçmiş dönemde yaşanmış ve tecrübe edilmiş olayları iş olsun diye araştırıp anlatmıyor. Şu bir gerçek, ülkemizde bir çok insan işsiz kaldı. Fakat bu insanlar işsiz kaldığından dolayı değil nominal gerçekleri millete ve devlete anlatıp ibret alınsın diye fertay ediyor. Tozlu rafların içinde kalmış, küflenmiş arşiv belgelerini inceliyorlar. Hayatlarını bu ilim uğrunda harcıyorlar. Yanlız şunu da belirtmek gerekiyor ki şu anki yönetim ve entelektüel çevredeki zevatın bu gerçeklerden ne haberleri var, ne de haberdar olma niyetleri.

Bakın Abdulhamid'in (II) feryatlarını Mehmet Hocağolu "Abdulhamid Han ve Muhtıraları" adlı kitapda ele almış. Sultan o zamanki şartları nasıl değerlendiriyor:

"İstanbul'da bir cam fabrikasu kurulup 70 cm uzunluk ve 50 cm genişlikte bir cam iki kuruşa satılsa, herkes camı oradan alır. Fakat Avusturya bu fabrikayı batırmak için bir sene zararına devam ederek camı bir kuruşa satarsa burada açılan fabrika kapanır. Yüzde sekiz gümrük varken böyle şeylerin yapılması imkansızdır". Başka bir yerde ise "Gümrük anlaşmasından ötürü büyük fabrikalar açmak mümkün olmaz" diyor.

80. sayfada çarpıcı bir tespit daha var: "Yaklaşık 250 milyon lira (Yanlış anlamayın 1880'li yıllardan bahsediyoruz ve lirayı günümüzdeki banknotlarla karıştırmayın) takriben 106 milyon lira borç Muharrem Kararnamesiyle (Duyun-u Umumiye) 79 milyon liraya düşürüldü. Bu anlaşma devletin bağımsızlığına uymamakta ise de borcun yarıdan aşağı indirilmesi ve Mısır'da olduğu gibi dış müdahalenin önlenmiş olmasıyla cidden bir başarıdır. İngilizlerin Mısır Hidivi İsmail Paşa'yı borçlandırdıktan sonra Mısır'da ayaklanmalar çıkartıp Mısır'a yerleştikleri düşünülürse büyük başarıdır".