Covid-19 ile ilgili yaşadıklarımız ve önerilerim -7-

(...dünden devam)

Ülkemizde şu an itiabari ile 500 bin kişide Covid-19 PCR testi pozitif olup bunların %15-20'si ağır enfeksiyon geçirmiş hasta olarak kabul edersek şu anda 30.000-40.000 kişide bu hastalık sonrası özürlü ve engelli olmasını bekleyebiliriz. Bunların bir kısmı kalıcı özürlülük gösterirken bir kısmı erken ve iyi bir rehabilitasyon programı ile normal hayata döndürülebilir.

Daha önce SARS gibi ağır diğer koronavirüs enfeksiyonu geçiren hastaların taburcu olduğunda kısmen fiziksel fonksiyon gösterenlerin ilk 2 ay içinde en hızlı olmak üzere 6 ay boyunca düzelmenin devam ettiği gözlenmiştir. (4)

Peki o zaman Covid-19 enfeksiyonu geçiren hastalarda ilaç tedavileri dışında ne yapmak gerekir?

a. Akut ve erken dönem solunum rehabilitasyonu, yatak postür düzenlenmesi, pasif, aktif asistif ve aktif eklem hareket açıklığı (EHA) egzersizleri.

b. Orta dönemde ayakta durma, denge, yürüme, günlük yaşam aktivitelerini (GYA) aktif olarak yapma, beslenme ve psikososyal destek tedavileri.

c. Uzun hareket sisteminin kuvvetini arttırmak için dirençli ve dayanıklılığını artırmak için aerobik egzersizler, beslenme ve psikososyal destek tedavileri, tekrar işe dönmek için iş ve meşguliyet tedavileri gerekebilir. (6-12-13) 

Bu sayede Covid-19 hastasının tekrar normal hayata katılmaları mümkün olabilir.

Sonuç  olarak; Covid-19 koronavirüs enfeksiyonu sadece bir üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu değil, sistemik tutulumu nedeni ile ağır bir morbidite ve mortalite yaratan bir hastalık olarak  kabul edilmelidir.

Bu hastaların %15-20'sinde solunum, kalp dolaşım, merkezi sinir sistemi, hareket sistemi ve psikososyal ağır özürlülük ve engellilik ortaya çıkabilir.

Bu nedenle FTR uzmanlarının özellikle yatarak tedavi gören ağır hastalarda  sadece solunum ve dolaşım değil hastaya bütüncül yaklaşımla hareket sistemi  dahil kısa, orta ve uzun fizik tedavi ve rehabilitasyon protokolleri yapmak ve  solunum, kalp ve dolaşım, beslenme ve psikososyal destek konusunda diğer uzmanlık alanları ile işbirliği içinde Post-Covid-19 özürlü ve engelli hastaların rehabilitasyonu için hazırlanması gerekir.

KAYNAKLAR.

4- Yong,X. Yu,Y. Clinically course an outcomes of crically ill patients with sars cov 2 pneumonitis Wuhan. Lancet Resp. Med. 2020.

6- Brugliera, L. Spina ,A.Castellazi,P. Et all. Reahabilitaion of covid 19 patients. J. Rehab. Med. Apr.14.2020 epub 14 apr 2020

12- Clini,E.Vitacca,M..Corone ,M,Paneroni,M. Rehabilitation with COVID-19: Italian guıdance European Respiratory Society 30 March 2020

13- Aytur YK,Köseoğlu,BF.Taşkıran ÖÖ  ve ark. SARS cov-2 COVID 19  sonrası Rehabiltasyon Türk FTR DERNEĞİ 13 Nisan 2020