logo
29 MART 2024

Galata bankerleri: Rüsum-u Sitte (Altı Vergi)

19.04.2020 00:00:00

1877-78 Rus savaşında Osmanlı İmparatorluğu, binlerce kilometre uzunluğundaki Batı ve Doğu cephelerinde savaşmış ve bu yüzden büyük masraflara girişmişti. Savaşta yenilince de, Osmanlı Devleti toprak kaybetmekle kalmamış, aynı zamanda tazminat vermek durumunda bırakılmıştır. Bu da ödemeleri doğal olarak etkileyecekti. Bu nedenle yapılan Berlin Kongresi görüşmeleri sonucunda Osmanlı devleti, borçlarının bir kısmını Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan'ın ödemesi şartını kabul etti. Ayrıca kongre, Osmanlı Devleti'nin mali kontrolü için uluslararası  bir kontrol komisyonu kurulmasını tavsiyeye karar verdi. Berlin Kongresi'nde İngiltere'nin katkıları (!) nedeniyle, Kıbrıs Adası da İngiltere'ye devredilmişti. 

Devlet, daha önce bahsettiğimiz gibi, Mahmut Nedim Paşa'nın Osmanlı tahvilleri sahiplerine oynadığı oyun sebebiyle, Avrupa mali çevrelerinin itibarını ve desteğini de yitirmişti. Ruslar Ayastefanos'a kadar gelince muhacirler ve kaçak askerler İstanbul'u doldurmuş, yağma ve hırsızlıklar almış yürümüştü.

Asker uzun zamandan beri verilmeyen tayın bedellerini talep ediyor, memurlar bir türlü tam olarak ödenmeyen maaşları yüzünden olacak, rüşvet almadan hiçbir muameleyi sona erdirmiyordu. İşte bu sıkıntılı ortamda Galata Bankerleri bir kez daha ortaya çıkıyorlardı. Neticede borçlanmalar da başka tavizleri ve ayrıcalıkları getiriyordu. Rüsum-u Sitte de böyle bir "borçlanma ayrıcalığı"dır.

22 Kasım 1879 tarihinde yapılan Rüsum-u Sitte Anlaşması'na göre tütün, tuz, pul, alkollü içkiler, balık avı vergisi ve ipek vergisi olmak üzere altı adet vergiden oluşan vergileri yönetme yetkisi, Galata Bankerlerine verilmişti. Ayrıca 13. maddesi gereğince, bankerlerin alacağı öncelikli olmak özelliğini kazanmıştır.

Bu durumda, altı verginin hasılatını, bunların alacakları ödenmeden başka alacaklılara devredilmesi mümkün değildi. Bu idarede 5714 görevli çalışmaktaydı. Bunların sadece 130'u Müslüman Türk'tü. Bunlara verilen ücretler, Osmanlı Devlet teşkilatının üst kademe ortalamasından daha yüksekti. 

Bankerlerin oluşturduğu sendika, başta Avrupalılarda tedirginlik yaratmıştır. Fakat çok da iyi bir yönetimle, vergilerden gayet güzel gelirler elde etmeye başlayınca, Avrupalılar büyük bir fırsatı kaçırmış olmanın paniğine kapılmışlardır.

Ayrıca Rüsum-u Sitte yönetimi bir başka şeyi ortaya koymuştu. İyi idare edildiğinde Osmanlı Devleti'nin gelirleri inanılmayacak şekilde artabilirdi. Kısa zamanda elde edilen sonuçlar, Galata Bankerlerinin bütün çevrelerde saygınlık kazanmasına sebep olmuştu. Üreticiler yeni idareden gayet memnun hale gelmişlerdi. Bir bakıma tefecilerin ve mültezimlerin zorbalığından kurtulmuşlardı. O kadar ki bu altı rüsuma (vergiye) tabi olan ürünlerin piyasası canlanmış, üreticileri yeni tarım alanları açmaya teşvik eder hale gelmişti. 

Diğer taraftan, 1855 yılından beri Avrupa borsalarına sunulan Osmanlı tahvillerinin Avrupa'daki ödemelerini, doğrudan İngiltere ve Fransa hükümetleri üzerine almışlardı. Yani İngiltere ve Fransa, hükümet olarak, Osmanlı Devleti'nden doğrudan doğruya alacaklı duruma girmişlerdi. Hatta 1875 iflasından sonra dahi ödemelerine devam etmişlerdi.

Bu sebeple Galata Bankerlerine tanınan öncelik hakkının, daha önce kendilerine tanınmış olduğunu hatırlatarak müzakereye oturmak istiyorlardı. Durum siyasal bir boyut kazanmıştı. Bu aksaklığın giderilmesi amacıyla bir proje hazırlandı ve hazırlanan bu proje nota şeklinde 23 Ekim 1880'de yabancı ülke elçiliklerine tebliğ edildi. Uzun süren görüşme ve çalışmalar sonucunda Muharrem Kararnamesi ortaya çıktı.

 
Hüsamettin Çalışkan / diğer yazıları
2 suç örgütü lideri daha İstanbul'da yakalandı
Kırmızı bültenle aranıyorlardı
Müzakereler katliama zaman kazandırmak için
Takas önerisini Netanyahu reddetti
3 büyük takım taraftarı iftarda buluştu
'Futbol sahada, dostluk her yerde'
Oy sayımı iftar saatine denk geliyor
YSK 'iftar' konusunda karar verdi
'İBB adayını çek' teklifine yanıt verdi
AKP'ye 3 şartını açıkladı
AKP'den bir seçim klasiği
Seçime 3 gün kala gaz bulundu!
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
'Gençler BTP’ye akın ediyor'
Zeytinburnu'nda BTP coşkusu
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
2 suç örgütü lideri daha İstanbul'da yakalandı
Kırmızı bültenle aranıyorlardı
Müzakereler katliama zaman kazandırmak için
Takas önerisini Netanyahu reddetti
3 büyük takım taraftarı iftarda buluştu
'Futbol sahada, dostluk her yerde'
Oy sayımı iftar saatine denk geliyor
YSK 'iftar' konusunda karar verdi
'İBB adayını çek' teklifine yanıt verdi
AKP'ye 3 şartını açıkladı
AKP'den bir seçim klasiği
Seçime 3 gün kala gaz bulundu!
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
'Gençler BTP’ye akın ediyor'
Zeytinburnu'nda BTP coşkusu
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.