İstanbullu kurallara nasıl uyacak?

Ülkemizde koronavirüs vaka sayılarında ciddi artış yaşanınca, doğal olarak yetkililer yeni kısıtlamaları ve yasakları da dillendirmeye başladı.

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın önceki gün açıkladığı rakamlara göre, 57 kişi hayatını kaybetti, bin 703 yeni vaka tespit edildi. Vaka sayısının epey zamandır iyileşen hasta sayısından fazla seyretmesi, elbette ki pandeminin yayılma hızının arttığını gösteriyor.

Diğer önemli tehlike ise, genç vaka ve ölüm sayılarındaki artış…

Bakan Koca, bu konuda sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, "Son bir ayda Koronavirüs'e yakalanan 100 kişiden 40,1'i 20-40 yaş aralığındaki gençler. Zatürre gelişen hastaların da yüzde 11'i yine bu yaş grubundan" ifadelerini kullanmıştı. 

Ankara Şehir Hastanesi Acil Tıp Kliniği Eğitim Görevlisi ve Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz da, insanlarda Covid-19 enfeksiyonunun ileri yaş hastalığı gibi yanlış bir önyargının olduğunu belirterek Covid-19 enfeksiyonu yüzünden yoğun bakımda yatan gençlerin olduğunu söylemişti.

Pandemi konusunda olumsuz gelişmeler yaşanınca, yeni yeni tedbirler gündeme geldi.

İçişleri Bakanlığı'nın 81 İl valiliğine "Covid 19 Tedbirleri" konulu ek genelgesine göre alınan ilave tedbirlerin bazıları şöyle:

* Ülke genelinde meskenler hariç olmak üzere tüm alanlarda maske takmak zorunlu olacak. 

* Minibüs/midibüsler ile koltuk kapasitelerinde herhangi bir seyreltme ve kaldırılma yapılmayan otobüsler gibi iç hacim bakımından fiziki mesafe kurallarının uygulanamayacağı şehir içi toplu ulaşım araçlarında ayakta yolcu alınmasına kesinlikle müsaade edilmeyecek.

* Raylı sistem araçları (metro, tramvay vb.), metrobüsler gibi toplu ulaşım araçlarında; fiziki mesafe kurallarına aykırı olmayacak şekilde hangi oranda/sayıda ayakta yolcu alınabileceği il/ilçe umumi hıfzıssıhha kurulları tarafından tespit edilecek.

Çok hızlı yayılan koronavirüs ile mücadele konusunda elbette ki tedbirler alınmalı ve ciddiyetle uygulanmalıdır. Ama alınan tedbirlerin "uygulanabilirliği" de dikkate alınmalıdır.

Meskenler hariç tüm alanlarda maske takma kuralı, lokantalar, kahvahaneler ve kafeler gibi toplu alanlarda nasıl uygulanabilecek?

Hem maskeli olup, hem de nasıl yemek yenilebilecek, nasıl çay, kahve içilebilecek?

Minibüs, midibüs ve otobüsler konusu… Başta İstanbul olmak üzere, Ankara, İzmir, Bursa, Mersin gibi büyükşehirlerin vazgeçilmez toplu taşıma araçları… Ana güzergahlarda metro ve metrobüs var, bunun dışındaki ulaşım mecburen minibüs ve otobüslerle sağlanıyor. Ayrıca, metro ve metrobüslerin özellikle mesai başlangıcı ve bitimlerinde tıklım tıklım olduğu saatlerde minibüs ve otobüs alternatif ulaşım aracı olarak tercih ediliyor. 

Bu kısıtlamalarla örneğin İstanbul'da milyonlarca çalışan nasıl işine gidip dönebilecek?

Hiçbir vatandaş özellikle de bu pandemi döneminde, minibüs, otobüs, metro ya da metrobüslerde omuz omuza, sırt sırta gitmek istemez. 

Eğer rahatsız olduğu, istemediği halde, sağlığını da riske atarak bunu yapmak zorunda kalıyorsa, bu tamamen mecburiyetten ve mahrumiyetten dolayıdır.

Minibüsler ve otobüsler ayakta yolcu almadığı zaman, metro ve metrobislere de sınırlama getirildiği zaman, duraklarda aşırı bir yoğunluk yaşanacaktır.

Araçlar içinde sosyal mesafe önemli de duraklarda önemli değil mi?

Otobüsün içinde bulaşan virüs, duraklar tıklım tıklım olduğunda bulaşmayacak mı?

Peki, bu milyonlarca vatandaş ne yapacak? İşine gitmekten vaz mı geçecek?

Ya da işine yürüyerek mi gidecek? İstanbul şartlarında bu ne kadar mümkün? Adam Beylikdüzü'nde oturuyor, işi Şirinevler'de, sabah yürümeye başlasa, akşama anca işine varır. İşin farklı bir boyutu da toplu taşıma esnafının durumu… Dilerseniz onların durumunu da kendi ifadeleriyle aktaralım.

Ankara Minibüsçüler Esnaf Odası Başkanı Murat Yılmazer şunları söyledi:

"Korona virüsü pandemisi sürecinde yolcu potansiyelimiz yüzde 70 düştü. İş potansiyelimiz yok, haftada üç gün çalışabiliyoruz. Araçlar diğer günler yatıyor. 5 liralık gelirimiz 1 liraya kadar düştü. Hükümetten herhangi bir destek bulamadık. Araçlarımız yakıt alamayacak duruma geldi. Kazanç elde edemediğimiz için araçlarımızda çalışacak şoför bulmak artık mümkün değil. Kredi borçlarımızı ödeyemedik. 60'a yakın aracımız bağlandı, icra yoluyla satılacak. 800'e yakın aracımız ise takibe düştü. Kredilerin ertelenmesini istiyoruz. Faizsiz kredi talep ediyoruz. SSK ve vergi gibi borçların ertelenmesini bekliyoruz."

İzmir Minibüsçüler Odası Başkanı Taner Uğur ise şunları ifade etti:

"Şimdi otobüslere de yasak geldi. Bu da duraklarda yolcu yoğunluğuna sebep olacak. İnsanlar mağdur olmasın diye 10-15 dakika aralıkla kalkan sefer aralığını üç dakikaya çekeceğiz. Bu arada masraflar yükselecek. Pandemi başladığından bu yana esnaf hep cepten yiyor. Yasaklar çok, kısıtlama çok ama devletten toplu taşıma esnafını destekleyici bir açıklama yok. Tamamen kendi çabalarımızla ayakta durmaya çalışıyoruz.

Şoför ile yolcuya da ceza kesilmeye başlayınca işler arapsaçına döndü. Taksi tutamadığı için işine de geç kalmamak adına ayakta minibüse binmeye razı olan yolcu bu cezayı nasıl ödeyecek? Yakıt parasını çıkartamayan araç sahibi bu cezayı nasıl ödeyecek? Kimse minibüse binmek istemiyor. Ne yapacağımızı şaşırdık."

Fazla söze ne hacet; her şey ortada… Pandemiyle gerçek bir mücadele için vatandaşa yeni imkanlar sunulması lazım, esnaflara ve işletmelere de ciddi destekler lazım.

Bu da güçlü bir ekonomi, güçlü bir devlet olmayı gerektiriyor. Güçlü devlet, yukarıdan emirler yağdıran, yasaklar getiren devlet değildir; vatandaşlarının sorunlarını "baba devlet" anlayışıyla çözebilen devlettir.

Böyle bir devlet anlayışı da, bu devirde sadece ve sadece Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli ile ortaya konulabilir.