Kırgızistan'da Türk Konseyi 6. Devlet Başkanları Zirvesi 3 Eylül'de sona erdi.
Gündem milli paralarla ticaretti.
Zirvede Türk dünyasına 'milli para' teklifinde bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'Uluslararası ticaretin dolara olan bağımlılığı, artık karşımıza bir engel olarak çıkmaya başladı. Kendi para birimlerimizle ticaret yapılması seçeneği üzerinde yoğunlaşmayı öneriyoruz' ifadelerini kullandı.
Temmuz'da Güney Afrika'da gerçekleşen BRICS zirvene Cumhurbaşkanı Erdoğan, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Dönem Başkanı sıfatıyla katılmıştı. Zirvedeki gündem yine milli paralarla ticaretti.
13 Ağustos'ta milli paralarla ticaretle ilgili açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, milli paralarla ticareti bütün ülkelerle gerçekleştirmek için çabaladıklarını söyledi.
Çoğaltabileceğimiz bu çıkışlar milli paralarla ticaretin, dünya ekonomisinde gündemin belirleyicisi olacağını gösteriyor.
Milli para var mı?
Dillerden düşmeyen milli para gerçekten var mı?
El cevap elle tutulur bir milli para yok. Kâğıdın üzerinde ilgili ülkenin simgeleri ve yazısı olması o parayı milli para yapmıyor.
Genelde tüm ülkeler özelde ise Türkiye, eğer Rusya ve diğer BRICS ülkeleriyle milli paralar ile ticaret yapacaksa öncelikle milli parası olmalı.
Para nedir?
Kapitalizme göre mübadele (değişim) ve tasarruf aracıdır.
Milli Ekonomi Modeli'ne göre ise para; mübadele ve tasarruf aracı olmasının yanında ekonomideki unsurları harekete geçiren bir tahrik unsuru ve emek ve üretimin karşılığıdır.
Çok tekniğe kaçtığını düşünüyor olabilirsiniz ancak para tanımı çok önemlidir. Zira bu tanım hayata geçmeden milli para politikası geliştirmek mümkün değildir.
Para, emeğin ve üretimin karşılığı olması ile devlete emisyonu artırma, yani senyoraj hakkını tanır. Piyasalarda üretim arttıkça buna karşılık para miktarının da belli oranda artması gerekir.
Bin TL ile 100 kg mısır ektiniz ve 500 kg mısır hasat ettiniz diyelim.
400 kg mısırın piyasada para karşılığı yoktur ve devlet bunun karşılığı yerli parayı emisyonla piyasaya koymalıdır. Bu yapıldığı takdirde ceplerdeki para 'milli para' olur.
Türkiye bunu yapmıyor
Yani her yıl üretilen mal ve hizmetlere bağlı olarak emisyon hacminin devlet tarafından arttırılması gerekir.
Bugün Türkiye'de üretim ve tüketim arasındaki bu fark senyoraj gelirinin devreye konması ile değil, dışarıdan alınan borç para ile karşılanıyor.
İşte bundan dolayı Prof. Dr. Baş cebinizdeki TL'ye 'tercüme para' diyor.
Yıllar önce bir konuşmasında Prof. Dr. Baş şunları ifade etmiştir: "Bana 1 kuruş milli para getiremezsiniz. Böyle bir para yok ortada. Milli paramız yok. Evvela milli paranın olabilmesi için bizim GSMH karşılığında paramızı piyasaya sürmemiz lazım. Emeğimizin karşılığını piyasaya sürmemiz lazım. Bu sürülmedi, sürülmüyor."
Türkiye milli paraya aç
Türkiye belli bir büyüme oranına sahip olmasına rağmen piyasada bulunması gereken yerli parayı piyasalara sürememektedir. Ülkemiz 40-50 yıldır para basma hakkını kullanamamıştır, Türkiye piyasası milli paraya açtır.
Eğer milli paralarla ticaret çıkışı altı boş bir söylem olsun istemiyorsak, Prof. Dr.
Haydar Baş'ın uzmanlığından istifadeyle Milli Ekonomi Modeli'nde ifade edilen adımları atarak, 'gerçek' milli paranın vatandaşların cebine girmesini sağlamalıyız.
Aksi takdirde ne yaparsak yapalım, yabancı paraların ekmeğine yağ süreriz.
