Özelleştirmeye özel eleştiri

8. Cumhurbaşkanı merhum Turgut Özal'la gündeme giren özelleştirmeye, son yıllarda kurulan hükümetler, can kurtaran simidi gibi yapıştılar. Aradan 17 yıl geçmesine rağmen, özelleştirmeden ne kazandık, ne kaybettik, bunun hesabı yapılmadı. En büyük özelleştirmeyi yapan, yaptığı için de kendisinden övgüyle söz edilen Arjantin Devlet Başkanı Menem, şimdi istenmeyen adam olarak ilan edildi. Arjantin'in bu duruma düşmesinin sorumlusu bugünlerde Menem gösteriliyor. Dünyanın en zengin ülkesi olan Arjantin, açlıkla karşı karşıya kalmış durumda. Yağmaların, talanların, sokak gösterilerinin ardı arkası kesilmiyor. Arjantin'de ucuz pahalı demeden devlet kuruluşları elden çıkarılmış, fakat ekonomi daha kötüye gitmiş, halk işsiz ve perişan düşmüş.

AKP Hükümeti de ümidini özelleştirmeye bağlamış. 2003 yılında yapılacak özelleştirmelerin programı açıklandı. Açıklanan programa göre, milli piyangodan borsaya, barajlardan madenlere, stadyumlardan hastanelere kadar ne varsa hepsi satılığa çıkarılıyor. Hedef, 4 Milyar Dolarlık özelleştirme. Eğer, AKP Hükümeti, bu hedefi tutturabilirse, 17 yıl içerisinde özelleştirme rekorunu kırmış olacaktır.

Görülen o ki, AKP Hükümeti, özelleştirme konusunda örnek gösterilen liberal ülkeleri bile geride bırakacak adımlar atmaya kararlı. Mesela, ABD bile piyango işlerini hâlâ devlet eliyle yürütüyor. Çünkü piyango, büyük bir gelir kaynağıdır. Zarar etmesi kesinlikle söz konusu değildir. Dahası, milli piyango temelde bir kumardır. Bunun özelleştirilmesi demek, kumarın özelleştirilmesi demektir. Bunun arkasından yerli ve yabancı kuruluşların kumarhane açmasına izin vermek gelecektir. Aksi halde, bu uygulama büyük bir çelişki doğuracaktır.

Özelleştirmenin asıl amacı, zarar eden, verimsiz çalışan kuruluşları satmaktı. Halbuki milli piyango zarar etmiyor ki. Zarar etmesi şöyle dursun, milli piyangodan Hazine dahil, sekiz ayrı kamu kuruluşuna Trilyonlar akıyor. Daha önce özelleştirme programında yer almayan milli piyango, neden özelleştirme programına alındı? Nedeni şu: Bazı yabancılar, bizzat milli piyangoya talip olunca, Hükümet de bunu özelleştirme kapsamına aldı.

Hükümet'in talebe göre özelleştirme yapması çok yanlıştır. Bu hâl, müflis tüccarın haline benzer.

Özelleştirmeye bir de şu açıdan bakmamız lâzımdır: İğneden ipliğe her şeyi satacağız; iyi de, alıcı kim olacak? Kendi iş yerini kapatan, iflas eden yerli firmalar mı? Peki, özelleştirilecek olan bu kuruluşlara kimler talip olacaklardır? Tabii ki yabancılar.

Hani yıllardır, "yabancı sermaye gelsin" diyorduk ya, işte yabancı sermaye böyle geliyor. Yani kapıdan değil, bacadan geliyor. Alınteri, göznuru mallarımızı haraç mezat satın almak için geliyor. Alıp da ne yapacak? Verimsiz kuruluşlarımızı verimli hale sokup çalıştıracak mı? İstihdam sağlayacak mı? Bugüne kadar böyle bir şeye şahit olmadık. Yabancıları bırakalım, yerli sermaye bile bunu yapmadı. Örnek: Et Balık Kurumu ve Süt Endüstrisi Kurumu'nun hâli. Bu kurumları satın alanlar ne yaptılar? Tıkır tıkır işleyen makineleri söktüler, hurda fiyatına sattılar. Sadece binalar ve arsaları kullandılar. Bir başka deyişle, özelleştirilen bu kurumlar, amaç dışı sahalarda değerlendirildi.

AKP Hükümeti "özelleştirme yapacağım" diyor. Siz bunu yabancılaştıracağım" diye anlayabilirsiniz. Çünkü alıcılar, hep yabancılar olacaktır. Atatürk'lü yıllara dönersek, Atatürk'ün yabancıların elinde bulunan kuruluşların bir kısmını devletleştirdiğini, bir kısmını da millileştirdiğini görürüz. Buradaki inceliğe dikkat çekmek isterim: Devletleştirmekle millileştirmekle aynı şey değildir. Bugün, millilikten o kadar uzaklaştık ki, onun esamesi bile okunmuyor. Dahası, milli dediğimiz kuruluşların sahipleri ne kadar milli, o da tartışılabilir.

Son olarak şunu söylemek isteriz: özelleştirmenin mevsimi ve modası çoktan geçti. Özelleştirmenin modasına uyup, stratejik kurum ve kuruluş demeden özelleştirme yapan devletlerin hâli ortada. Dileğimiz, bu hale düşmemektir.