TED 75'inci yılını kutluyor

Atatürk'ün himayesinde kurulan Türk Maarif Cemiyeti (Türk Eğitim DerneğiTED), bugün 75'inci yaşını kutlayacak. TED tarafından iki yıl sonra faaliyete geçirilen Türk Eğitim Derneği Ankara Koleji de "devletin kurduğu ilk ve son özel eğitim kurumu" özelliğini taşıyor. Ankara'da, "Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa" himayelerinde ve "Başvekil İsmet Paşa"nın genel başkanlığında 31 Ocak 1928'de "Türk Maarif Cemiyeti" kurulur. Özel girişimin eğitim alanında faaliyet göstermesi konusuna, "Cumhurbaşkanı Gazi Paşa", daha TBMM'nin II'nci Dönem 3'üncü Yasama Yılı'nı açış konuşmasında işaret eder. Mustafa Kemal, 1 Kasım 1925'te yaptığı bu konuşmasında, varlıklıolan vatandaşlara, "korunmalarına verilmiş olan çocuklarını özel girişimleri ile okutup yetştirmelerini önemle" öğütler.

"TED'e ihtiyaç neden doğdu?"

Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Toprak, Eylül 2002 tarihli Toplumsal Tarih dergisindeki yazısında, ülkenin en seçkineğitim kurumlarını uzun süredir yabancı okulların oluşturduğunu; o yüzden Türk çocuklarını bu okulların yörüngesinden kurtaracak dil öğreten eğitim kurumlarına duyulan ihtiyacın gündemin ilk sıralarında yer aldığını anlatır. Bu ihtiyaçtan yola çıkılarak kurulan ve sonradan Türk Eğitim Derneği adını alan "Türk Maarif Cemiyeti"nin kurucuları arasında Büyük Millet Meclisi Başkanı Kazım Paşa (Özalp), Başbakan İsmet İnönü,bakanlar kurulu üyeleri, 211 milletvekili, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa (Çakmak) yüksek yargı organlarının bazı üyeleri, Milli Eğitim Bakanlığı'ndan üst düzey bürokratlar, Basın Yayın Genel Müdürü, Hakimiyeti Milliye gazetesi Yazı İşleri Müdürü, öğretim üyeleri, okul müdürleri yer alırlar. "Okulun tarihçesi"nin anlatıldığı 19391940 tarihli ilk yıllığında da, Türk Maarif Koleji'nin, "Türkiye'de ilk defa bir Türk kolejinin esasını Türk öğretmenler ile kurmak bakımından ilk adımı atmış bir müessese" olduğuna işaret edilir.

Cemiyet, ilk olarak Ankara'da bir anaokulu açar. Her yıl yeni bir sınıf eklenerek "ana, ilk; kız ve erkek çocukları ayrı eğitim görmek üzere tam devreli iki kolej kurulur." Orta ve lise kısımlarını kapsayan bu kolejlerde lise programı uygulanır. Yabancı dil olarak İngilizceye ağırlık verilir.

Bursa Kız Lisesi

Daha sonra, Bursa'da kapanan kız kolejini satın alan cemiyet, burada Bursa Kız Lisesi'ni açar. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal de 1931 yılındaki Bursa gezisinde, beraberinde Başbakan İsmet Paşa ile Bursa Kız Lisesi'ni ziyaret ederek, ilgisini gösterir. Müdire Fakihe Öymen başkanlığındaki öğrenciler, Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ı coşkuyla alkışlayarak karşılarlar.

TED Ankara Koleji, ilk lise mezunları 1938-1939 ders yılında 13 kız ve 9 erkek olarak verir.