Türk Lirası'ndan sıfır atılmalı

Dünyanın en en kötü ekonomisine sahip ülke tek Türkiye değil. Ama dünyanın en çok sıfırlı parasına sahip ülke Türkiye. Bu durum uluslararası karşılaştırmalarda Türkiye'yi küçük düşürüyor, milletimizin moralini bozuyor. Bundan dolayı zaman zaman Türk Lirası'ndan sıfır atma gündeme geldi. Ama ne hikmettir bilinmez bu işlem bir türlü gerçekleşmedi.

Türkiye Cumhuriyeti, tarihi boyunca paradan hiç sıfır atmadı. Halbuki Türkiye'den başka bir çok ülke parasından sıfır atmıştır. Hatta bazı ülkeler bu işlemi bir kez değil, iki kez üç kez yapmıştır. Mesala Almanya iki kez sıfır atmıştır. Türkiye ekonomisine çok benzeyen ülkelerden Brezilya 1962 yılından bu yana parasından altı sıfır attı. Bu konuda örnekler çok.

Bazıları şöyle diyebilir: "Paradan sıfır atınca giderler azalacak, ucuzluk mu olacak". Elbette böyle bir şey olmayacak, ama bu işlemin psikolojik etkisini de inkar edemeyiz. Şekil değişikliğinin önemini görmezlikten gelemeyiz. Bu işlemin hiç bir faydası olmasaydı, bunca ülke bu yola başvurur muydu?

Türkiye birçok ülkenin çekinmeden gerçekleştirdiği paradan sıfır atma işlemini bir kez bile olsa yapamadığı için, ki dünyanın en değersiz ve en çok sıfırlı parasına sahip durumda. Değersizlik sıralamasında Türk Lirası'nın en yakın takipçisi olan Romanya'nın Leyi bile Türk Lirası'ndan kat kat daha değerli.

Türkiye'de paradan sıfır atma konusu, ilk defa 1980'li yıllarda ciddi bir şekilde ele alındı. En büyük paranın 1 milyon olduğu 1983 döneminin Maliye Bakanı Adnan Başer Kafaoğlu Türk Lirası'ndan üç sıfır atılması için girişimde bulundu. Fakat 12 Eylül yönetiminden izin koparamadı.Merhum Turgut Özal'da paradan sıfır atmak için yasa tasarısı hazırlattı, ancak ne olduysa oldu o tasarı da rafa kaldırıldı.1994'te Tansu Çiller hükümetinin Merkez Bankası Başkanı Yaman Törüner, sıfırları atılmış yeni para kalıplarının bile hazırlandığını söylemişti. Paradan sıfır atma işini en son gündeme Merkez Bankası eski Başkanı Gazi Erçel getirdi. Gazi Erçel, paradan altı sıfır atılması işlemini 2001 yılı başlarında gerçekleştirmeyi planladıklarını ilan etmişti. Bütün bu çalışmalar kağıt üzerinde kaldı, hayata geçirilemedi.

Türkiye'yi idare edenlerin bir türlü cesaret edemedikleri paradan sıfır atma işlemini halk pazarda uyguluyor. Pazardaki etiketlere dikkat ediniz. Çoğunda sıfırların olmadığını, atıldığını görürsünüz. Satıcılarda, fiyat soran müşterilere altı sıfırı atarak fiyatı söylüyorlar. Demek ki halk idarecilerden önde giderek olması gerekeni yapıyor.

Bazıları paradan sıfır atılmadığında harcama eğiliminin artacağını söyleyerek bu işleme karşı çıkıyorlar. Bu düşünce pek mantıklı görünmüyor. Zira para küçülünce halkın alım gücü artmayacak ki. Farz edelim ki; öyle oldu, bunun ne zararı var? Tam aksine yararlı olur. Talep artar, talep artıncada üretim artar. Talep yetersizliğinden, durgunluktan şikayet etmiyor muyuz? Küçük paralar bunu aşmamıza sebep oluyorsa, daha ne istiyoruz?

Anlaşılan o ki, paradan sıfır atmaya getirilen itirazlar doğru ve yerinde değil. Biz deriz ki; ekonomide hiçbir önemli adım atamayan, atamayacağı da anlaşılan hükümet, bari Türk Lirası'ndan altı sıfır atsın. "İktidarda iken somut olarak ne yaptınız?" diye soranlara bu işlemi gösterme imkanları olur. Dahası "Cumhuriyet tarihinde ilk defa paradan sıfır atmak bize nasip oldu"diyebilirler. Bu övünç hiç olmayandan daha iyidir.