Türkiye Barolar Birliği'nce (TBB) hazırlanan "Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Önerisi" açıklandı.
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Özdemir Özok, düzenlediği basın toplantısında birlik tarafından hazırlanan Anayasa önerisine ilişkin bilgi verdi.
Bilim adamları ve uygulayıcılar tarafından hazırlanan anayasa önerisinin, uzlaşmayı, barışı, huzuru, güveni sağlayacak ve toplumsal beklentilere yanıt verecek bir nitelik taşıdığını bildiren Özok, 1982 Anayasası'nın siyasal rejimin işleyişi ile ilgili eleştirilerin kaynağı olduğunu ifade etti. Özok, yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğunun bugün bütün kesimlerce benimsendiğini kaydetti.
Özok, insan haklarına dayalı, hak ve adalet kavramlarını yaşama geçirmiş, yasa devletinin dar kalıplarından sıyrılmış bir anayasa taslağı önerisi ortaya koyduklarını söyledi.
Anayasa önerisi çalışmaların katılan Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu da yeni anayasa önerilerinin içeriğini ilişkin açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Kaboğlu, önerilerinde cumhuriyetin temel niteliklerinin korunduğunu, Türkiye'nin daha önceki temel anayasa direkleri esas alınarak, yerel ve evrensel değerlerin sentezinin yapıldığını ifade etti.
"Türkiye Cumhuriyeti'nin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü yeni geçerlidir. Ancak bu görev sadece orduya ve polise değil, bütün vatandaşlara verilmiştir" diyen Prof. Dr. Kaboğlu, anayasa önerilerinin ideolojiden uzak olduğunu söyledi.
Eski Anayasa Mahkemesi Başkanı Yekta Güngör Özden de önerilerinin gerçekçi temellere dayandığını, "ısmarlama bir anayasa" hazırlamadıklarını kaydetti. Özden, "Avrupa Birliği'ne veya birilerine hoş görünmek için Anayasa hazırlanmadı" diye konuştu.
Özdemir Özok, bir soru üzerine, Anayasa'da yapılması düşünülen 37 maddelik değişikliğin olumlu olduğunu, ancak yeterli olmadığını belirterek, yeni bir anayasa yapılması gerektiğini savundu.
Yüce Divan kararlarına temyiz yolu
Yeni Anayasa önerisi paketinin yargıya ilişkin kısmında Askeri Yargıtay'ın yetki alanı askeri mahkemelerin verdikleri kararlarla sınırlı tutuluyor. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'ne ise yeni anayasa önerisinde yer verilmiyor.
-Anayasa Mahkemesi'nin yapısı da değiştiriliyor. Öneriye göre Anayasa Mahkemesi'ndeki yedek üyelik kaldırılıyor bunun yerine 11 olanasıl üyelik 21'e çıkarılıyor. Cumhurbaşkanı'nın Anayasa Mahkemesi'ne seçtiği üye sayısı azaltılırken, TBMM'ye de 7 üye seçme hakkı veriliyor.
Anayasa Mahkemesi, "Büyük Kurul, 3 daire ve 2 kurul"dan oluşturuluyor. Daire ve kurullar nezdinden 3'er üyeli "ön inceleme" komisyonları oluşturuluyor. Büyük Kurul, bir başkan ve 18 üyeden, daireler bir başkan 8 üye, kurulların ise bir başkan 6 üyeden oluşmasıöngörülüyor. Yüce Divan, Büyük Kurul tarafından ceza ve idare hukuku alnında çalışan üyelere öncelik verilerek seçilmesi isteniyor. Büyük Kurul, Anayasa değişikliklerini, uluslararası antlaşma ve sözleşmelereilişkin başvurular ile Yüce Divan ve Siyasal Partiler Kurulları kararlarına karşı yapılan başvuruları temyizen de inceleyebilecek.
Anayasa Mahkemesi üyeleri 67 yaşında emekliye ayrılabilecek. Görev süreleri ise yaş haddine kadar değil 9 yılla sınırlanıyor. Yeniden seçilme imkanı getirilmezken, üyelerinin üçte birinin 3 yılda bir yenilenebileceği belirtiliyor.
Ön denetim
Cumhurbaşkanı'na yasa ile uygun bulunarak yayınlanmak üzere kendisine gönderilen antlaşma ve sözleşmeler, TBMM üyelerinin özlük haklarına ilişkin yasaları ve yetki yasalarını, Anayasa'ya uygunluk denetim için 7 gün içinde Anayasa Mahkemesi'ne göndermesi de düzenleniyor. Mahkemenin bu başvuruları 21 gün içinde karara bağlamasıöngörülüyor.
İptal davası açma yetkisi de genişletiliyor. Cumhurbaşkanı ve 30 milletvekili dışında kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren konularda Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Sayıştay ve üniversiteler, Kamu Denetçiler Kurulu için Anayasa değişikliklerinin; yasaların, KHK'lerin ve TBMM İçtüzüğü'nün iptali için esas ve biçim yönünden dava açabilme hakkı getiriliyor.
Bireysel başvuru hakkı
Türkiye Barolar Birliği'nin yeni anayasa önerisinde, herkese kamu gücü tarafından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin kapsamındaki anayasal hak ve özgürlüklerinden birinin ihlal edildiği iddiasıyla yasal yollarının tüketilmiş olması şartıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkı tanıyor.
-Anayasa önerisinde DGM'lere de yer verilmiyor.
-Yargıçlar ve Savcılar Yüksek Kurulu'nda Adalet Bakanı gerekli gördüğü durumlarda toplantılara katılarak kurula başkanlık etmesi ancak oy hakkı olmaması öngörülüyor.
