Çorum'un tarihi mirası: İskilip Kalesi

Çorum'un tarihi İskilip ilçesinde, sarp bir kaya kütlesi üzerine heybetle yükselen İskilip Kalesi, bölgenin tarihine tanıklık eden önemli bir yapıdır. Yüzyıllar boyunca stratejik konumuyla dikkat çeken bu kale, hem askeri hem de idari bir merkez olarak büyük bir rol oynamıştır.

İskilip Kalesi'nin kesin inşa tarihi bilinmemekle birlikte, kalenin bulunduğu doğal kayalık ve eteklerindeki bulgular, bölgedeki yerleşimin çok eskilere dayandığını gösterir.

Antik Dönem İzleri: Kalenin inşa edildiği kayalığın eteklerinde yer alan Roma Dönemine ait kaya mezarları, bölgedeki yerleşimin en az Roma İmparatorluğu dönemine, hatta Hititler'e kadar uzandığına işaret etmektedir. Bu durum, kalenin kendisinden önceki savunma yapılarının ya da yerleşimin kalıntıları üzerine inşa edilmiş olabileceği fikrini destekler.



İnşa Dönemi: Kale, genel mimari özellikleri ve kullanılan malzemeler açısından Osmanlı Dönemine tarihlenmektedir. Anadolu'nun Türkleşmesi ve Selçuklu/Osmanlı egemenliğine geçiş sürecinde, mevcut doğal savunma noktalarının yeniden güçlendirilmesi yaygın bir uygulamaydı.

İskilip'in Osmanlı topraklarına katılması, özellikle Yıldırım Beyazıt zamanına denk gelir ve kalenin bu dönem veya sonrasında önemli bir savunma ve idari merkez olarak kullanıldığı bilinmektedir.

Stratejik Konum: Kale, İstanbul'dan Amasya'ya uzanan ve tarihi ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle askeri ve siyasi açıdan büyük önem taşımıştır.

Kaleye giriş, genellikle güney cephesinde bulunan bir kapı ile sağlanmaktadır. Bu girişin batı kanadının günümüze ulaştığı belirtilir. Kale içinde, Selçuklu dönemine tarihlenen ikinci bir kapının da bulunduğu bazı kaynaklarda geçmektedir.



Kale içinde geçmişte idari ve askeri ihtiyaçları karşılayan yapılar bulunuyordu. Günümüzde yapılan kazı çalışmaları, kalenin merkezinde önemli bulgulara ulaşılmasını sağlamıştır:

Sarnıç ve Dehlizler: Kalenin tam merkezinde, geç dönemlerde zindan veya depo olarak kullanıldığı tahmin edilen bir sarnıç bulunmaktadır.

Bu sarnıcın altında, Helenistik ve Roma dönemine tarihlendirilen başka bir taban ve su depolama amaçlı dehlizler tespit edilmiştir. Bu sarnıcın, kalede yaşayanların su ihtiyacını karşıladığı düşünülmektedir.

Konutlar ve Diğer Yapılar: Tarih boyunca kalenin içinde kumandan konutu, ibadet yerleri ve koğuşlar gibi askeri ve idari binaların bulunduğu bilinmektedir.

Kale, Orta Anadolu'nun kuzeydeki önemli geçiş noktalarından biri olan İskilip'in korunmasında kilit rol oynamıştır. Bulunduğu sarp konum, onu ele geçirmeyi zorlaştırmış ve bölgenin güvenliğini sağlamıştır.

Askeri işlevinin yanı sıra, bulunduğu dönemlerde İskilip'in idari ve siyasi merkezi olarak da hizmet vermiş, bölgenin yönetimini ve ekonomik faaliyetlerini kontrol etmiştir.

Kalenin kendisi Osmanlı dönemine ait olsa da, eteklerindeki Roma kaya mezarları ve kale içindeki sarnıçta tespit edilen alt kotlardaki yapılar, İskilip'in Helenistik dönemden itibaren aralıksız bir yerleşim gördüğünün somut kanıtıdır. Bu, kaleyi bir tarih katmanları müzesi haline getirir.

Günümüzde İskilip'in kültürel mirasının ve silüetinin önemli bir parçasıdır. Kale, şehir merkezine hakim konumuyla ziyaretçilere İskilip'i kuşbakışı görme imkanı sunan bir turistik cazibe noktasıdır.

İskilip Kalesi, restorasyon ve düzenleme çalışmalarıyla birlikte bu tarihi ve kültürel değerini koruyarak gelecek nesillere aktarılmaya devam edecektir.