Doların düşmesine fazla sevinmeyin!

Dolar dün 7,70 TL'den, euro ise 9,10 TL'den işlem gördü.

Yazımı yazdığım sıralarda böyleydi, bugün elbette ki farklılık olabilir.

Kurların zirveyi gördüğü geçtiğimiz Cuma gününe göre dolar, TL karşısında yüzde 10'luk bir değer kaybetmiş oldu. Bazı siyasiler ve ekonomi yorumcuları bu tablo için "demek ki doğru gidiyoruz" değerlendirmesini yaptılar.

Gerçekten böyle mi? Doğru mu gidiyoruz? Buna sevinmeli miyiz?

Bazılarının, "Size de bir şey beğendiremiyoruz, TL değer kazansa da, kaybetse de eleştiriyorsunuz" dediğini duyar gibiyim.

Şunu en başta belirtelim; bizim eleştirdiğimiz nokta TL'nin değer kazanması ya da kaybetmesi değil; bilakis değer kazanması ya da kaybetmesinin bizim kontrolümüzde olmaması, kendi paramızın değerini kendimizin belirleyememesi, bağımlı ve borca dayalı bir ekonomik anlayış sebebiyle, değer kazanırken de, kaybederken de ülkemizden çok şeyler kaybettirmesi ve daha niceleri.

Şimdi ne demek istediğimizi son yaşanan gelişmelerle izah edelim.

TL'nin üst üste rekorlar kırarak değer kaybetmesi, ekonominin kalbi olan Merkez Bankası'nın "Başkan"ının görevden alınmasına, ekonominin belkemiği olan Hazine ve Maliye'nin de "Bakan"ının istifa etmesine sebep oldu. 

Dolar için, eski tabirle 2 kafa vermiş olduk.

Peki, dolar neden düşmeye başladı? Asıl sebep "görevden alma"lar, "istifa"lar değil elbette. Ya da Biden'ın başkanlık yarışını kazanması da değil.

Zaten doların rekorlar kırmasının bir nedeni olarak ifade edilen Biden'ın kazanma ihtimalinin, doların düşme nedeni olarak da sayılması pek mantıklı değil.

Doların düşmesinin asıl nedeni, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) 19 Kasım'da gerçekleşecek olan Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı ve alınacak olan faiz kararı. Yeni ekonomi yönetimi ilk sınavını bu toplantıda verecek.

Türkiye'ye borç veren küresel iradelerin bu toplantıdan beklentileri var.

Dilerseniz bu beklentileri kendi ifadeleriyle aktaralım.

ABD'li yatırım bankası JPMorgan, TCMB'nin 19 Kasım toplantısında 500 baz puan faiz artırımına gideceğini tahmin etti. JPMorgan analisti Yarkın Cebeci ve Saad Siddiqui, bankanın müşterilerine gönderdikleri raporda "Yeni ekibin ilk sınavı gelecek haftaki para politikası toplantısı olacak" dedi.

Raporda, "Oldukça büyük bir faiz artırımına gideceklerini ve politika çerçevesini daha şeffaf ve öngörülebilir yapmak için sadeleştireceklerini düşünüyoruz" denildi.

Raporda Türkiye'nin orta vadede daralan döviz rezervini tekrar artırabilmesi ve yabancı yatırım çekebilmesi için "devamlı bir sıkı para politikası tutumu gerekli olacaktır" denildi.

ABD'li yatırım bankası Goldman Sachs, ekonomi yönetimindeki değişikliğin ardından TCMB'nin 19 Kasım toplantısında politika faizinde 475 baz puana varan artırım yapabileceği tahmininde bulundu. Goldman Sachs tarafından yayımlanan raporda yüzde 10,25'te olan politika faizinin 475 baz puan artışla yüzde 15'e yükseltilebileceği ifade edilirken, dolar/TL'nin bu seviyelerden de gerilemesi hakkında şüphe belirtildi.

Goldman Sachs analisti Murat Unur, yayımladığı raporda "Para politikasının yönünün değiştiği açık, ancak TCMB'nin daha ne kadar sıkılaşma yapabileceği ve bunu ne süre devam ettirebileceğini tahmin etmek güç" dedi. Raporda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın önceki günkü konuşmasında yüksek faizin yüksek enflasyona yol açtığını tekrar söylemesi dolayısıyla faiz artırımına tek seferlik yeşil ışık yakılmış olabileceğine dikkat çekildi.

Societe Generale ve Citi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yeni ekonomik stratejinin benimseneceğiyle ilgili yaptığı açıklama sonrasında TL ile ilgili görüşlerini olumluya çevirdi. Societe Generale, TL'de dolar ve euroya karşı uzun pozisyon alma önerisinde bulundu.

Küresel finansörlerin talepleri bu şekilde. Şimdilik 500 baz puanlık bir artışla politika faizinin en az yüzde 15 olmasını istiyorlar. Burada şu notu da düşmek gerekir, MB'nin zaten şu anda piyasayı fonlama maliyeti yüzde 14,36. Yani her ne kadar politika faizi resmi olarak yüzde 10,25 ifade edilse de, pratikte yüzde 14,36.

Eğer 19 Kasım'daki toplantıda faizler yüzde 15'e yükseltilirse, emin olun bunun pratik uygulaması en az yüzde 20 ve üstü olacak.

Peki, borç veren küresel tefeciler buna razı olacak mı?

Şimdilik razılarmış gibi davranacaklar ama onların asıl beklentisi, İngiliz Financial Times'ta yazıları yayınlanan ABD'li Prof. Dr. Steve Hanke'a göre en az yüzde 40 faiz.

Bizi bu noktaya getirinceye kadar tabiri caizse dolar kuruyla terbiye etmeye devam edecekler. Yani TL'nin değer kazanması çok fazla uzun ömürlü değil.

Tabi, şu gerçeği de bilmek gerekir; TL'nin değerini rahatlıkla belirleyen küresel iradeler, dolar yüksekken dolar satıp, dolar düşükken tekrar dolar alarak milyarlarca dolar oturdukları yerden para kazanıyorlar. Emeğimiz alın terimiz bir çırpıda elimizden çıkıp gidiyor.

Bu sebeple acilen "Milli Ekonomi Modeli" diyoruz, "Bağımsız Türkiye Partisi" diyoruz, "Hüseyin Baş" diyoruz. Bu sömürüye dur diyecek çözüm sadece bu adreste.