İran sınırından Osmanlı'ya yapılan saldırılar

1907 gizli antlaşmasına göre İngiltere ve Rusya İran'ı üçe bölmüşlerdir. Kuzey İran'ı Rusya, Güney İran'ı da İngiltere nüfuz alanına almıştır. İngiltere ve Rusya kendilerine düşen bölgelerde, İran Şahı ile yaptıkları anlaşmalar gereğince buralarda yatırım yapmaya başlamışlardı. Orta İran'ın yönetimi de Şah'a bırakılmıştır. Bu bölgenin güvencesi de İran yönetimi ile İngiltere ve Rusya tarafından ortak sağlanacaktır. 5 Ocak 1914 yılında Rusya, Doğu Anadolu'da yapılan bir antlaşma ile yönetime ortak olmuştu. Bu nedenle Rusya, İran ile daha yakın ilişkilere girer. Fakat bu ilişkiler Rusya'nın isteklerine göre uygun bir şekilde gelişmez. Batı devletlerinde ordular modern ateşli silahlarla savaşırken İran ordusu İlk ve Orta çağlardan kalma silahlarla savaşıyorlardı. Bu nedenle İran Şahı İran devletinin varlığını korumak ve iç siyasette de devlet otoritesini sağlamak amacı ile askeri ve idari reformlar yapmaya çalışır. Jandarma ve Orduda reform yapmak için İsveç'ten Subay getirtmişti. İsveçli subaylar Avrupa siyasasını bildikleri için Şahı etkileyebilmektedir. Birinci Genel savaş başladığı zaman bu subaylar, İran'ın başarısı için şaha yardımcıdırlar.Birinci genel savaş başladığı zaman İran'da iki siyasi kuruluş iktidar için siyasi yarış içerisindedir. Birinci gurup batıdaki yenilikleri benimseyip ülkesinde uygulamak isteyen Demokratlar. İkincisi ise İngiliz ve Ruslar ile işbirliği içerisinde olan mevcut düzenin devamı sayesinde kazançlarını ve çıkarlarını muhafaza etmek isteyen muhafazakârlardır. Demokratlar da Almanya yanlısıdırlar. Onları etkileyenlerde İsveçli subaylardır.İran şahı savaş başlar başlamaz, İsveçli subayların etkisi ile tarafsızlığını ilan eder. Çünkü askeri reformlar tamamlanmadığı için savaşacak ordusu yoktur.Osmanlı Devleti Karadeniz olayları sonucunda Almanya tarafında savaşa katılınca, İran'da siyasi ve askeri huzursuzluklar görülür. Yukarıda da bahsettiğim gibi, İngiltere ve Rusya arasında yapılan gizli anlaşmaya göre İngiltere Kuzey İran'ı Rusya nüfuzuna bırakmıştı. İran Osmanlı'nın doğu komşusudur. Rusya da burada nüfuz sahibi olarak İran Azerbaycan'ına asker sokarak savaşın başında bu bölgeyi kontrol altına alır. Kasr-ı Şirin Anlaşmasına göre çizilen bu hududun her iki yanında oturan halkın ekserisini Kürtler meydana getiriyordu. Bu bölgedeki Kürtler, Abbasiler, Samani'ler ve Selçuklular zamanında Devletin askeri gücünü oluşturan gulam askerlerinin torunlarıdırlar. Farsça ağırlıklı olarak Arapça ve Türkçe kelimelerden oluşan bir dil konuşurlar. Dil ve kültür bakımından asimilasyona uğramışlarsa da ırki özellikler ve töre bakımından Türk'türler. Rusya bunları Osmanlı'dan ayırabilmek için 5 Ocak 1914 antlaşmasına göre yönetimde elde ettiği haklara dayanarak Ermenilerle beraber Kürtleri de Osmanlıya karşı kışkırtır. Emperyalizmin birinci ilkesi, O bölgeyi sömürebilmek için yerli halkı birbirine düşürmektir. Yani emperyalistlerin bu gün Ülkemizde oynadıkları siyasi oyun gibi. Fakat İran hükümeti Savaşacak gücü olmadığı için Rusların faaliyetine dur diyememektedir.İran Şahı 2 Kasım 1914 günü İran'ın tarafsızlığı ile bir ferman yayınlar. Türkçesi şöyledir: "Bu sırada Avrupa Devletleri Mateessüf patlamış olan savaş ateşinin ülkemiz sınırlarına kadar genişlemesi ihtimalinin belirdiği ve savaşan devletlerle aramızda var olan sevgi bağları Tanrıya hamdolsun devam ettiği için devletimizin tarafsızlık mesleğini tutmuş olduğunu savaşan devletlerle kendi aramızdaki dostluk bağlarını muhafaza ettiğini, dolayısı ile memurlarımızın savaşan devletlerden hiç birinin leh ve aleyhinde, karada ve Denizde yardımda bulunmamaya?"Çünkü Rusya Osmanlı İran hududunda, İran topraklarına asker yığarak Rumya, Dilman, Selmas ve Kator'a askeri yığınak yaparak, Osmanlı tarafında hiçbir askeri birlik olmamasına rağmen hududu tehdit etmeye başlamıştı. 6 Ekim 1914 de Başkale'nin doğusunda İran hududuna Ermeni askeri yığarak hudut boyunca saldırılarda bulunması, 8 Ekim 1914 de huduttaki Terekvar nahiyesine saldırıda bulunup katliamda bulunması, 3 Kasım 1914 günü de İran hududuna yakın olan Gürşamyana kasabasına tecavüzvari bir saldırısına karşı Osmanlı Jandarmasının kahramanca mukabelede bulunması üzerine İran Şahı 4 Kasım 1914 tarihinde, İran Dışişleri Bakanlılığına, bütün Büyük Elçiliklere bir beyanname göndermesini emreder. Beyannamede şunlar yazılıdır""?keyfiyet zat-ı âlilerinizce de malum olduğu veçhile muharebenin bidayetinden beri evliyay-ı devleti Aliyemizin niyet ve meslekleri bitaraflığın muhafazası idi?İlkçağda, Pers Uygarlığını, Yunan Uygarlığı ile yarıştıran Aryan ırkının torunları yanlış eğitim sonuncu ilkçağın vahşi Slavları önünde acz içinde onların baskılarına karşı dur diyemeyince ben tarafsızım diye beyanname gönderiyor. Buna da tarihi bir köyü kaderin cilvesi diyelim.