İran siyasetindeki farklılıklar

8 haziran 196 tarihli saldırı ile Kermanşah'a giren XIII. Osmanlı Kolordusu, 3 Ağustos 1916 günü ikinci saldırısını başlatarak 10 Ağustosta Hamedan'a girer. Kolordu Komutanı Ali İhsan Paşa ilk iş olarak çevreyi birlikleri ile kontrol altına alarak işgali gerçekleştirir. İşgalin amacı Rusları İran'dan atarak Şahı ve İran hükümetini Rus ve İngiliz baskısından kurtarmak ve İran -Osmanlı dayanışmasını sağlamaktır. Daha sonraki siyasi merhalede Rusların ve İngilizlerin egemenliğindeki Müslüman halkları kurtararak İslam ittihadını sağlamaktır.Rusya ve Rus yanlısı olan İran Hükümeti Hamedan'a yerleşen Osmanlı kuvvetlerine karşı askeri tedbirler almaya başlarlar. Rusya, Kafkas ordusundan takviye kuvvet ister. Osmanlı'nın yayılmasını önlemek için hemen takviye kuvvet gönderirler. Tahran ve çevresinde Rusların askeri gücü yetmiş bin tüfek kuvvetine çıkar.Ali İhsan Paşa komutasındaki XIII. Osmanlı Kolordusu yaptığı iki saldır sonucunda yarı yarıya kayıp vermiştir. Bu nedenle yeni bir saldırı yapacak durumda değildir. Ancak yeni bir takviye kuvvet gelirse yapabilir ama bu birlikler gelene kadar kış mevsimi başlayınca saldırı 1917 ilkbaharında olabilirdi. Ali İhsan Paşa şimdilik mevcut statüyü korumaya çalışacaktır. Ama mevcut kuvvetler savunma için de yeterli değildir. Bu kuvvetlerin derhal temini için Nizam'üs Saltana ile görüşerek İran yerli halkına cihad ilan ederek yerli asker teminine çalışır. Ayrıca Ali ihsan Paşa Nizam-üs-Saltana ile beraber İran hükümeti ile ilişki kurarak Şahın kurtuluşunu ve İran Devletinin Rus ve İngiliz baskısına karşı koruyarak Devletin bağımsızlığı için işbirliği önerirler. Fakat Rus ve İngiliz altınları ile beslenen İran'ın dini ve askeri önderleri Rus ve İngiliz himayesini kabul ederek mutlu yaşamlarını devam ettirirler. Bunun içinde Osmanlı ordusuna ve Nizam'üs Saltanaya karşıdırlar. Çünkü Rus'lar onlara yansız bir politika izlemelerini, Osmanlı ve Almanlara karşı Rus ve İngilizlerin koruyacaklarına inandırırlar. Bu inancalar sonucunda yavaş, yavaş sindirterek emperyalist isteklerini de kabul ettirirler. Yalnız Bahtiyari aşiretleri Ali İhsan Paşa'nın çağrısı üzerine Isfahan'daki Rus birliklerine saldırır. Bu saldırı karşısında Ruslar geri çekilir. Tahranın güneyinde Osmanlı'nı XIII. kolordusuna karşı İran Hükümeti ile işbirliği yaparak sağlam bir savunma hattı oluştururlar.Almanya, İran'ın yer altı zenginliklerinin Rus ve İngilizler tarafından sömürülmesini önleyerek İran'da onların yerini almak ister. Ali İhsan Paşa'ya Tahran'a yürümesini isterler. Paşa hayır deyince Nizam-üs- Saltana ile 19 Ekim 1916 da bir anlaşma imzalarlar. Bu antlaşma Almanya'nın İran Büyükelçisi Meternih ile Nizam'üs-Saltana arasında yapılır. Antlaşma Osmanlı Devletinden de gizli olarak yapılır. Bu antlaşmaya göre daha önce Nizam-üs-Saltana ile Von Der Golç'un yaptığı anlaşma yürürlülükten kalkar Onun yerine Almanlarla, Nizam-üs-Saltana arasında siyasi ve askeri işbirliği için yeni anlaşma yürürlüğe girer. Fevzi Bey bu antlaşmanın imzalandığını öğrenince, Almanların bu ikiyüzlülüğünü 1 Kasım 1916 günü bir telle Enver Paşa'ya bildirir. Telde şunlar yazılıdır:""Alman Elçisi yeniden entrika yapıyor. Nizam'a teklif ettiği antlaşmanın ikinci maddesi şöyledir: Nizam her harekâtında Alman'lara danışacaktır. İran kuvvetleri Alman ve Osmanlı komutasında bulunacaktır."" Yani İran'daki Osmanlı kuvvetleri de Alman Subaylardan emir alacak ifadesini belirtiyorlar. Kısacası Almanya, emperyalist isteklerini gerçekleştirmek için Osmanlı ordusunu kullanmak istiyor.