İstihbarat denetlenebilir mi?

İstihbarat örgütlerinin demokrasilerde denetimi konusu özellikle Türkiye'de sorun olmaktadır. 1980'lerde ortaya çıkan MİT (Milli İstihbarat Teşkilatı) Raporu krizleri daha çok iç güvenlik, iç siyaset ve kapalı devre güç mücadelesi niteliğindeydi. Bu kez dış boyutlar ağır basmaktadır, Suriye-İsrail ekseninde olduğu gibi.Uludere'den tutun Suruç ve Ankara Garı'na kadar uzanan katliam serisinde MİT'in zaafı sorgulanabildi mi? Türkiye'yi Uluslararası Yargıda sanık durumuna sokacak hatalar zincirinin hangi halkasında olduğu, siyasi ve hukuki zeminde tespit edilebildi mi?MİT Müsteşarı Hakan Fidan ve beş istihbarat yetkilisinin İstanbul Özel Yetkili Savcısı Sadrettin Sarıkaya tarafından sorgulanmak istenmesi krize dönüşmüştü. Dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan'ın, kendi vermiş olduğu PKK ile görüşme talimatı nedeniyle görevleri gizli kalması gereken memurları korumak istemesi, neticede 2937 sayılı MİT Yasası'nın 26. maddesinde bir değişiklik yapılmasına neden oluyordu. Buna göre, MİT çalışanları ve Başbakan tarafından "operasyonel olmayan", yani sadece konuşmak ve bilgi toplamakla sınırlı görevlere atanmış yetkililerin sorgulanması Başbakan'ın iznine bağlı olacaktı.İşin siyasi yönü bir yana, hukuka bakarsak; Anayasa'nın 125. maddesine göre idarenin (başta devlet olmak üzere tüm kamu kuruluşlarının) yargısal denetimi söz konusudur. Oysa MİT, yargı denetiminden kaçırılarak, "Hukuk Devleti" darp ediliyordu.MİT Yasası'ndaki değişiklik, Anayasa'ya aykırılığına rağmen, eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanmıştı.Bu noktada karşımıza istihbarat örgütlerinin demokratik denetimi sorunu çıkıyor.Türkiye'de eksikliği duyulan, Meclis'in denetim görevindeki zafiyetidir. TBMM'nin bir "İstihbarat Komisyonu" yok!TBMM İç Tüzüğü'nün üçüncü bölümünde komisyonlara ilişkin düzenleme vardır; komisyon adlarına bakıyoruz: Anayasa, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Milli Eğitim-Kültür-Gençlik ve Spor, Bayındırlık-İmar-Ulaştırma ve Turizm, Çevre, Sağlık-Aile-Çalışma ve Sosyal İşler, Tarım-Orman ve Köyişleri, Sanayi-Ticaret-Enerji-Tabii Kaynaklar-Bilgi ve Teknoloji, TBMM Hesaplarını İnceleme, Dilekçe, Plan ve Bütçe, Kamu İktisadi Teşebbüsleri, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonları var. Bu kadar komisyon ki, sayıları 16'dır. Niçin aralarında bir istihbarat komisyonu bulunmaz?İstihbaratın denetimi için Meclis İç Tüzüğünde değişiklik yapılarak "İstihbarat Komisyonu" oluşturulmalıdır. Dahası, daha köklü çözüm: seçim yasası ve siyasi partiler yasasının demokratikleştirilmesidir.1 Kasım'a çeyrek kala bunu bi düşünün!