Seçme orman kuruluşunun devam ettirilebilmesi için, doğal yapısına uygun olan çap dağılımını muhafaza edecek şekilde, amaç çapını aşan ağaçların seçilerek meşcereden çıkarılması gerekir. Aksi halde, meşcere yapısı bozuk orman formuna dönüşerek, hektardaki bitkisel verim düşer. Seçme ormanın doğal yapısına uygun olan ve bir hektardaki ağaçların herhangi bir d çap basamağındaki sayısı n=k*e^(-ad) üstel fonksiyonu ile bulunabileceği gösterilmiştir (d=2cm den başlayarak 4'er cm olarak artan çap basamağı değerleri, n=d çap basamağındaki ağaç sayısı, k ve a=katsayılar, e=2,718=Euler sabiti). Bu çap dağılımı grafik üzerinde ters J eğrisi görünümünde olup, bonitet iyileştikçe çap basamaklarındaki ağaç sayıları azalır. Bu duruma, iyi bonitetlerde tepeleri iyi gelişen galip ağaçların alt tabakaya gençliğin gelmesini engellemesi neden olur.
Seçme orman meşcerelerinde baskıda kalan ağaçlar 200 yıla kadar çok yavaş büyüyerek yaşamlarını sürdürebilirler. Bu süre içinde kendilerine baskı yapan ağaçların kesilerek veya doğal devrilmesi sonucu meşcereden uzaklaşması durumunda, baskıdan kurtulan ağaçlar genç bir fidan gibi hızla gelişerek, 30-40 metreye kadar boylar yapabilirler. Bu nedenle seçme orman meşcerelerinde, yaşlı bile olsa baskıdaki ağaçların aralamalarla meşcereden çıkarılmaları doğru değildir. Ancak, tepesi kırılmış veya aşırı baskıdan kurumuş ağaçlar meşcereden çıkarılırlar. Bu iş de 10 yıllık periyotların sonunda seçme kesimlerin yapıldığı zamanlarda yapılır. Seçme kesimleri meşcereye her yaştan ağacın gelmesine neden olmaktadır. Seçme orman meşcerelerinde, ağaçların yaşları ile çap ve boyları arasında bir ilişki olmadığı için, çok yaşlı bir ağaç çok küçük boyutlarda olabileceği gibi, çok genç bir ağaç da çok büyük boyutlara sahip olabilir. Tabi baskıdan kurtularak hızla gelişmiş yaşlı ağaçlar da çok büyük boyutlarda olabilirler. Bu nedenle, seçme orman meşcereleri yaş basamaklarına göre değil, çap basamaklarına göre işletilirler.
Seçme orman meşcerelerinde, galip ağaçların baskısı özellikle baskıda kalan ağaçların çap gelişmesini engellemektedir. Uzun yıllar baskıda kalan ağaçların, baskı şiddetine bağlı olarak, yıllık halkaları çok dar olur. Baskıdan kurtulduktan sonraki yıllık halkaları hızla kalınlaşır. Düşey kapalı olan seçme orman meşcerelerinde, ağaçlar zaman zaman baskıda veya serbest kaldıkları için, gövde içindeki yıllık halka genişliğinde dalgalanmalar söz konusu olabilir ki, bu durumdaki ağaçlarda gövde kalitesi düşük olmaktadır. Bu meşcerelerde galip ağaçlar cılız gövdeye, baskıda kalan ağaçlar ise dolgun gövdeye sahip olmaktadır.
Aynı yaşlı meşcerelerde ağaçların çaplarına karşı gelen yıllık çap artımları grafik üzerinde doğrusal bir eğilim verdiği halde, seçme orman meşcerelerinde bu ilişki bir çan eğrisi veya parabol görünümündedir. Bu ilişki meşcere sıklığından oldukça etkilenmektedir. Hektardaki göğüs yüzeyi miktarı meşcere sıklığını en iyi temsil eden bir meşcere parametresidir. Bu nedenle, meşceredeki göğüs yüzeyi arttıkça, meşcere sıklığı artmakta ve büyük çap artımları kalın çaplı ağaçlara kaymaktadır. Göğüs yüzeyi azaldıkça da büyük çap artımları ince çaplı ağaçlara doğru kaymaktadır. Yetişme ortamının boniteti arttıkça, göğüs yüzeyi ve meşcere sıklığı da artmaktadır. Düşey kapalı seçme orman meşcereleri, genellikle verim gücü yüksek ve nemli yörelerde daha iyi gelişebilmektedir. Bu meşcerelerde ağaçların yaprak miktarının fazla oluşu ve bonitetin de iyi oluşu yüzünden, verim aynıyaşlı meşcerelere nazaran genellikle daha fazladır.
Seçme orman meşcerelerinde ağaçların göğüs çaplarına karşı gelen, göğüs yüksekliğindeki kabuk kalınlıkları da konkav (çukur) bir parabol ilişkisi göstermektedir. Bu ilişki, iyi bonitetlerde ağaçların kabuk kalınlığının ince, kötü bonitetlerde daha kalın olduğunu göstermiştir. Bu meşcerelerde ağaçların çaplarının gerçekte yaş ve baskı derecelerinin d=f(t, BAD) biçiminde bir fonksiyonu olduğu da gösterilmiştir (d= göğüs çapı, t=ağaç yaşı, BAD= baskı derecesi). Belli bir yaştaki ağaçların çapları ile baskı dereceleri arasındaki ilişki, ters J eğrisi biçiminde bir hiperbol eğrisi şeklindedir. Bu eğriye göre, ağaç üzerindeki baskı derecesi azaldıkça, göğüs çapı kalınlaşmaktadır. Baskı derecesi arttıkça da çaplar incelmektedir. Bu ilişki yaşlar artıkça, ileri baskı derecelerine ve çaplara kaymaktadır. Ağaçların hacımları ile yaş ve baskı dereceleri arasında da benzer bir ilişkinin varlığı gösterilmiştir.
Seçme orman meşcerelerinde hektardaki ağaç sayısı, genel olarak bonitet arttıkça azalır. Kötü bonitetlerde ince çaplı ağaçların sayısı çok fazla, iyi bonitetlerde ise çok az olmaktadır. İyi bonitetlerde galip ağaçlar çok kalın çaplara ulaşmasına karşın, kötü bonitetlerde galip ağaçlar kalın çaplara ulaşamazlar.
- Ormancılıkta araştırma yöntemi / 28.03.2022
- Orman üretim araştırmaları / 21.03.2022
- Sosyo-ekonomik konumu iyileştirmek / 15.03.2022
- Ağaç soyunu iyileştirmek / 08.03.2022
- Ortamın verim gücünü arttırmak / 01.03.2022
- Meşcerede aralama kesimleri / 22.02.2022
- Ormanda üretim nasıl arttırılır? / 15.02.2022
- Meşcere kuruluşunu düzenlemek / 07.02.2022
- Meşcere kuruluşunu düzenlemek / 01.02.2022