UNESCO Miras Listesine aday olan yeni yerler

UNESCO Dünya Miras Listesi, insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen ve korunması gereken kültürel ve doğal varlıkları belirleyen prestijli bir listedir.

Her yıl çeşitli ülkelerden yeni adaylıklar değerlendirilmekte ve bu listeye dahil edilen yerler uluslararası tanınırlık ve koruma sağlamaktadır.

UNESCO DÜNYA MİRAS LİSTESİ ADAYLIK SÜRECİ

Bir yerin UNESCO Dünya Miras Listesi'ne girebilmesi için belirli ve kapsamlı bir süreçten geçmesi gerekir. Bu süreç genellikle şu adımları içerir:

1. Geçici Liste (Tentative List) Oluşturma: Üye devletler, kendi sınırları içinde bulunan ve potansiyel "Üstün Evrensel Değer" (Outstanding Universal Value - OUV) taşıdığını düşündükleri yerleri UNESCO'ya bildirerek bir Geçici Liste oluştururlar. Bu liste, ülkenin ileride aday göstermeyi planladığı varlıklar için bir öngörü sunar. Türkiye'nin güncel olarak 2023 yılında güncellenmiş ve 79 mirası içeren bir Geçici Listesi bulunmaktadır.

2. Adaylık Dosyası Hazırlama: Geçici listedeki varlıklardan biri veya birkaçı seçilerek detaylı bir adaylık dosyası hazırlanır. Bu dosyada, varlığın Üstün Evrensel Değeri'ni kanıtlayan bilgiler, koruma durumu, yönetim planı ve diğer ilgili belgeler bulunur. UNESCO Dünya Miras Merkezi, bu süreçte üye devletlere teknik destek sağlar.

3. Değerlendirme: Hazırlanan adaylık dosyaları, Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ve Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) gibi bağımsız danışma organları tarafından detaylıca incelenir. Bu inceleme sonucunda hazırlanan raporlar, Dünya Miras Komitesi'ne sunulur.

4. Komite Toplantısı ve Karar: Her yıl düzenlenen Dünya Miras Komitesi toplantılarında, danışma organlarının raporları doğrultusunda adaylıklar değerlendirilir ve oylama ile listeye alınacak yeni varlıklar belirlenir.

TÜRKİYE'DEN GÜNCEL ADAYLIKLAR VE BEKLENTİLER

Türkiye, zengin kültürel ve doğal mirasıyla UNESCO Dünya Miras Listesi'nde halihazırda 21 varlığına ev sahipliği yapmaktadır (19 kültürel, 2 karma). Ancak Geçici Liste'de yer alan çok sayıda önemli değerimiz, asıl listeye girmeyi beklemektedir.

Son dönemdeki bazı önemli adaylıklar ve beklentiler şunlardır:

• Gordion (Ankara): Frig Uygarlığı'nın önemli merkezlerinden biri olan Gordion, 2023 yılında adaylık sürecinde ilerlemiş ve Dünya Miras Listesi'ne kabul edilmesi beklenmektedir.

• Anadolu'daki Ahşap Direkli ve Tavanlı Orta Çağ Camileri: Türkiye'den UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne aday gösterilen önemli kültürel varlıklardan bir diğeridir. Bu yapılar, Anadolu Selçuklu ve Beylikler dönemlerinin mimari özelliklerini yansıtan eşsiz örneklerdir.

• Anemurium Antik Kenti (Mersin): Mersin'in Geçici Liste'sinde yer alan Alahan Manastırı, St. Paul Kilisesi ve Kuyusu, Mamure Kalesi ve Korykos Antik Kenti'nin yanı sıra, Anemurium Antik Kenti de uzun süredir listeye girmeyi bekleyen önemli yerlerden biridir. Kazı, koruma ve ziyaretçi altyapısı çalışmaları tamamlanma aşamasındadır.

• Niksar, Danişmendliler Başkenti (Tokat): Anadolu Türk medeniyetinin erken dönemine tanıklık eden Niksar, medreseleri, camileri, zavyeleri ve anıt mezarları ile Geçici Liste'de yer almaktadır. Özellikle Yağıbasan Medresesi, Anadolu'nun ilk medreselerinden biri olmasıyla öne çıkmaktadır.

• Ankara: Modern Bir Cumhuriyet Başkentinin Planlanması ve İnşası: Ankara'nın modern bir başkent olarak planlanması ve inşası da 2025 yılı için Geçici Liste'ye eklenen önemli bir adaylıktır.

UNESCO Dünya Miras Listesi'ne yeni bir varlığın dahil edilmesi, hem uluslararası düzeyde tanınırlığı artırmakta hem de o varlığın korunması ve sürdürülebilir yönetimi için ek kaynak ve fırsatlar sağlamaktadır. Türkiye, zengin kültürel ve doğal mirasıyla bu listeye daha fazla varlık kazandırmak için çalışmalarını sürdürmektedir.