Büyüme ve paylaşım

Büyüme ve paylaşım, ekonomi biliminin uğraştığı konuların başında yer almaktadır. Hatta birçok ekonomist sistemini, "büyüme", birçoğu da "paylaşım" üzerine kurmuştur. Sistemini büyümü üzerine kuran ekonomistler, "büyüme olunca, haliyle herkese düşen pay da artar. Önemli olan pastayı büyütmektir" demiş ve paylaşım üzerinde hiç durmamışlardır. Evet, pasta büyüyünce, kişi başına düşen gelir de artıyor. Ama aynı oranda gelir dağılımındaki adaletsizlik de büyüyor. Bir başka deyişle, ekonomi büyüdükçe, zengin ile fakir arasındaki makas da daha çok açılıyor.

Bu girişten sonra, gelin Türkiye'deki duruma bir bakalım. Başbakan Erdoğan, "Türkiye, Çin'in de önüne geçerek büyüme hızında yüzde 9.9 ile dünya rekoru kırdı" diyerek övünüyor. "Büyüme hormonludur, değildir" tartışmasına girmeden, hemen söyleyelim. IMF'nin Nisan 2005 tarihli World Economic Outlolok" raporu Başbakan Erdoğan'ı doğrulamıyor. Raporda yer alan verilere göre, 2004 yılında GSYH büyümesinde ilk sırayı yüzde 34.2 ile Ekvador Ginesi alırken, bu ülkeyi yüzde 30.5 ile Çad, yüzde 17,3 ile Venezüella izledi.

Başbakan, bu ülkeleri "eti ne, butu ne" diyerek hesaba mı katmıyor? O, ister katsın, ister katmasın, IMF katıyor ve onlar hakkında veri yayınlıyor. IMF'nin yayınladığı verilere göre, Avrupa'da da büyümede birinci değil, üçüncüyüz. Yüzde 12.1 büyüyen Ukrayna birinci, yüzde 11 büyüyen Belarus (Beyaz Rusya) ikinci, Türkiye de üçüncü sırada.

Büyümede durum bu. Peki, paylaşım da durum nedir? Bir de ona bakalım. Maalesef Türkiye, dünyanın gelir dağılımı en bozuk 55'inci ülkesi. Gelir dağılımı, Türkiye'den daha bozuk olan ülkelerin büyük çoğunluğu ise Afrika kıtasında. Dünya Bankası'nın "Dünya Kalkınma Göstergeleri 2005" raporunda, Türkiye'deki gelir dağılımı ile ilgili şu çarpıcı veriler yer almaktadır. Türkiye'de nüfusun en fakir yüzde 10'unu gelirden yüzde 2.3 oranında pay alırken, en zengin yüzde 10'un aldığı pay ise yüzde 30.7'ye çıkıyor.

Görülen o ki, Türkiye'de adil bir paylaşım söz konusu değil. Gerçi bütün dünyada durum aşağı yukarı aynı. Dünya nüfusunun yarısı, dünyadaki gelirin ancak yüzde 11.3'ünü alırken, en üst yüzde 10'luk dilimi, yüzde 51'ini almaktadır. İşte böyle çarpık bir dünyada yaşıyoruz. Bu çarpıklıkları gösteren bir rapor da Amerika'nın Worlldwatch Enstitüsü'nun "Dünyanın Durumu: 2004" raporudur. Adı geçen raporda şöyle denilmektedir: Dünyada aç insan kalmasın diyorsanız, 19 milyar dolara, temiz sağlıklı su içilsin diyorsanız 10 milyar dolara ihtiyacınız vardır. Buna karşılık bazı tüketim harcamaları için şu rakamlar verilmiş. Makyaj için bir yılda harcanan para 18 milyar dolar. Parfümeri için ise 15 milyar dolar. Sadece Avrupa'da bir yılda dondurmaya verilen para 11 milyar dolar.

Bu kadar ilginç verilerden sonra, "ölen ölsün, kalan sağlar bizimdir" denilebilir mi? Ne yazık ki, küresel güçler, daha doğrusu küresel sömürücüler, aynen böyle diyorlar. Onun için, ekonomide işlerine gelen göstergelere bakarak, ekonominin iyiye gittiğini çok rahatlıkla ileri sürebiliyorlar. Halbuki ekonomi bir denge düzenidir. Yalnız büyümeye veya yalnız paylaşıma odaklanmak yanlıştır. Bu anlayış, Batılıların anlayışıdır. Bizim milli ekonomi anlayışımızda ekonominin bütün göstergeleri aynı derecede önem taşır. Birinin yükselmesi için diğeri feda edilmez.

Sözü dolandırmadan sadede gelelim. Sürdürülebilir büyümeyi ve adil paylaşımı, gerçekten istiyor muyuz? Bunu gerçekleştirmek niyetimiz var mı? O zaman, BTP Genel Başkanı Prof. Dr. Haydar Baş'ın ortaya koyduğu "Milli Ekonomi Modeli" ve "Sosyal Devlet Projesi"ne hayata geçirmemiz şarttır. Gerisi laf ü güzaftır.