Farkında mısınız elimiz kesildi!

"Bulunmaz Hint kumaşı" deyiminin ne zaman ve neden dilimize yerleştiğini hiç merak ettiniz mi?

Nadir bulunan veya kıymetli olan değerlerimiz için kullandığımız bu deyim, 18. yüzyılda Hint kumaşının bir anda piyasadan çekilmesi üzerine dilimizde ve deyimler sözlüğümüzde yerini almıştır.

Nasıl mı? 

İngilizlerin Hindistan'ı işgali 1612'de British East India Company şirketi ile başlar. Şirket 17. yüzyılın başlarından itibaren Hindistan'ın önemli şehirlerinde ticaret merkezleri kurar. Demirden kömüre birçok madenin işletmesini ele geçirir. Ayrıca Hindistan çay ve pamuk üretiminde de oldukça bereketli topraklara da sahiptir.

1757'ye gelindiğinde İngiliz ordularının da desteğiyle şirket artık bir devlete dönüşmüştür. Böylece Britanya 1803'e gelindiğinde hemen hemen ülkenin tamamını sömürgeleştirmiştir. Hindistan'ın verimli topraklarında ucuz işgücüyle üretilen pamuklar gemilerle İngiltere'ye götürülür ve İngiliz tezgahlarında kumaş olarak dokunur. 

İngiliz tekstil fabrikalarında üretilen bu kumaşlardan üretilen mesela milyonlarca fes, 1838 yılında İngilizler ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Balta Limanı Antlaşması ile Osmanlı coğrafyasına da sıfır gümrük vergisi ile ve İngiliz tüccarlar tarafından pazarlanmaya başlar.

Ayrıca İngiliz tezgahında dokunan bu kumaşların pazar ağına Hindistan da eklenir. Ancak bu girişim İngilizlerin büyük bir hayal kırıklığı yaşamasına yol açtı. Çünkü Hintliler, İngiliz kumaşını beğenmez ve daha pahalı olduğu halde yerli ürünleri almayı tercih ederler. Böylece ülkede ithal kumaş kullanımı bir türlü yaygınlaşmaz.

Peki, ne yapılmalıdır!

Önce, "kapitalizm size uygarlık getirecek" dediler. Sonra, "siz ilkelsiniz, modern olmak için İngiliz kumaşı kullanın" dediler. Hintliler ise, "ama bizim çıkrığımız var, kumaşımız var…" dediler.

Sonra ne mi oldu?

İngilizler, kendi tekstil mallarını Hint kumaşlarına karşı rakipsiz kılabilmek için, Hint tekstil sanayiini ayakta tutan 100 bine yakın Hintli kumaş imalatçısı ustanın parmaklarını, elini veya kolunu kestiler. Neticede Hint kumaşı birdenbire piyasadan çekildi ve pazar tamamen İngiliz ürünlerine kaldı. Ve bizlerin dilinde ise o deyim meşhur oldu; "Bulunmaz Hint kumaşı mısın!"

İngiliz emperyalizmi Hindistan'da aslında bir şeyi daha tecrübe ile öğrendi! Bir milleti işgal etmek istiyorsan, ekonomisini ve ekonomisini meydana getiren kültürel değerlerini elinden alacaksın. Elinden alamıyorsan elini keseceksin!

Biz zamanlar tarımda kendine yeten 7 ülkeden biri iken bugün sapı samanı ithal eden bir ülke haline geldi isek, bu çiftçimizin elinin kesildiği anlamına gelmez mi? Bugün gerek hammadde gerek çırak ve gerekse pazar bulamadığı için tezgahını kıran bir kilimci ustasının elinin kesildiği anlamına gelmez mi?

Bakır el işlemeciliğinden kutnu dokumacılığına kadar binlerce çeşit yöresel el sanatlarımız bir bir yok oluyorsa bu, ustalarımızın parmaklarının, elinin ve kolunun kesilmesi demek değil midir!

Ahiliğin kurucusu Ahi Evran der ki, "zanaat, genci kötü ahlaktan, yaşlıyı hastalıktan korur."

Eğer bugün gençlerimiz her türlü ahlaksızlığın içerisine düştü ise, belli bir yaşın üstüne çıkan insanımız başta kanser olmak üzere tansiyon, şeker ve her türlü kalp ve damar hastalığına yakalanıyor ise bunun sebebi kültürel manada kesilen parmağımız, elimiz kolumuz değil de nedir?

O halde kültürümüze, bu kültürü dokuyan parmağımıza, elimize, kolumuza, o parmağın, o elin, o kolun sahibi olan ustalarımıza sahip çıkalım.

Bin bir emek ile meydana getirilen kültürel değerlerimiz ile yaşamaya gayret edelim.

Evlatlarımızı en azından tatil dönemlerinde zanaatkâr ustalarımıza çırak vererek onların hayatta tutunabilmeleri için onlara bir şans verelim. 

Çocuğumuz doktor, mühendis, avukat dahi olsa, en azından çocukluk yıllarında bir ustanın terbiyesine tabi olmanın tecrübesi ile büyür ise daha ahlaklı bir doktor, mühendis veya avukat olmaz mı!

Kültürümüze sahip çıkalım.

Kültürümüzün yaşamasına, yaşanmasına ve yaşatılmasına önem verelim, katkı sağlayalım.

Aksi takdirde yaşayacak bir kültürümüz kalmayacak.

Kültür kalmadığı gibi kültürümüz içinde barındırdığımız her türlü ahlaki, milli ve dini değerlerimiz de kaybolup gidecek.