Müzik ve anılara yolculuk

Bir Paris gezisi…

Yorgun argın kaldığımız gençlik evine dönüyoruz. Vakit akşam yemek vakti. Restoran kapanmadan yetişme telaşındayız. Metrodan inip, merdivenleri tırmanacağız ve biraz yürüyeceğiz. Bizim öğrenci takımı açlıktan ve yorgunluktan huysuzlanmaya, adımlarını yavaş atmaya, metroda uyuklamaya başladılar.

Merdivenlerden önceki açıklıkta genç bir çellist ve trompetçi konser veriyor.  Tanıdık bir müzik sesi.

İzci olduğumuz için boru-trampet sesine aşinayız. Bir zamanlar bayrak ve flamaların ardında şık kıyafetlerimiz ile yürümüşlüğümüz var elbette… Doğru vuruşla başlamak ve durmak önemliydi… Ünlü olmak, keşfedilmek veya konservatuarda okumak için birçok genç dünyanın dört bir tarafından büyük şehirlere geliyorlar.

Ünlü caddelerde, metrolarda, açık alanlarda müzik yapmak bizdeki gibi kısıtlı veya yasak değil. Nedense aklıma birden ikinci dünya savaşında şehirleri bombalayan uçaklara inat, sığınaklarda keman çalan ve şarkı söyleyen sanatçılar geliveriyor…

***

Yeteneği olanlar, böyle büyük şehirlerde yaşama tutunup; hem tahsillerini tamamlama, hem de sokakta çalışma şansına sahipler. Hoş, müzik aletinin sırlarını çözmüş olanlar, bizim kültürümüz gereği hoş bakmadığımız, sadece esmer vatandaşlara ait bir meslek olarak gördüğümüz eğlendirme sanatını farklı mekânlarda icra ediyorlar. 

Tıpkı ressamlar sokağına kapağını atıp, üç beş saat yeteneğini sergileyen; karakalem resim veya karikatür yapanlar gibi… Polis, bir şikâyet olmadığı sürece ne müzisyenlere ne de sokak sanatçılarına dokunmuyor. Yeter ki genel ahlaka mugayir bir şeyler yapmayın. 

***

Son gidişimizde henüz meşhur olmamış, küçük bir kız olan trompetçi Lusien'i izleme imkânını bulmuştuk. Çıplak ayakları ile sahneye çıkıp bir halı parçasının üstünde herkesi kendine hayran bırakan sanatçı çocukluk ve gençlik yıllarını çoktan geride bıraktı. Şimdi otuzlu yaşlarda olması gerek. 

Bizdeki yetenekli gençleri düşününce içim acıyor. Onların içkili mekânlar dışında çalabilecekleri yerler olmaması, sanatın sanat için değil de yaşamını sürdürmek için yapılıyor olması, son yıllarda pek çok müzisyenin hayatını devam ettirmek için borçlanması, borçlarını ödeyemediği için bunalıma girmiş olması kader olmuş. 

Oysa sanat kader değildir. Gelişmedir, yücelmedir. Bir müzik aletinden çıkan sesler gerek çalanlara gerekse dinleyenlere evrensel bir hatırlatmadır. Derin düşünürseniz, dinlerken yaratıcı ile iletişim kurma, onu kavramak için bir araçtır. Çünkü müzik, eskilerin değimi ile ruhun gıdasıdır. Yaşamı kavramak, yaratıcının büyüklüğünü fark etmek, içimizde kopan fırtınaları dindirmek, hayatı anlamlandırmak, insanlar arasında hiçbir ayrım yapmadan dostluk ve kardeşlik sevgisini pekiştirmek için bir vasıtadır. 

Her yörenin kendine göre geliştirdiği bir müzik kültürü, evrensel bir armonisi vardır. Bunları anlamak ve sınıflandırmak için eğitilmiş olmak, dünyanın müziğini anlayabilmek için en az bir müzik aletini çalmayı, müziğin evrimini öğrenmeyi düstur edinmek gerekir. Halk müziği de, evrensel müzikte ancak böyle yol kat eder. Eğitim her konuda olduğu gibi bu konuda da şarttır. Olmazsa, olmazımızdır… 

Mantık, felsefe, beden eğitimi, resim sanatı gibi pek çok ders gibi müzik de tedavülden kalktı. Eski ünlü sanatçıları kimse bilmiyor. Yenileri ise biz tanımıyoruz. Kulağımızı tırmalayan, volümü yüksek, anlam estetiğinden yoksun, hangi kültüre hitap ettiği anlaşılamayan arabesk bir dizi söz tekrarı ile daha çok kendimizi avutan değil; kahreden bir dizi sözcüğü dinlemek zorundayız.  Ne romantik, Napoliten şarkılar ne de tangolar kaldı. Bunlardan hoşlananlara hemen içi geçmiş ihtiyarlar damgası vuruluyor. 

***

Yurt dışı ile tanışan, hayatın sadece para kazanma yönü ile değil; kültürlü bir yönünü gören günümüz aydınının oralarda yaşamayı tercih etmesi boşuna değil. Sadece müziği ele alsanız ve karşılaştırmalara başlasanız bile karşınıza yetersiz bir tablo çıkıyor. Ülkemizde uluslararası standartlarda hizmet veren kaç tane müzik ve tiyatro sahnesinden, kaç tane bu amaçlarla ayrılmış ücretsiz meydandan bahsedebiliriz ki? Kaç tane uluslararası sanatçı yetiştirip, onları sanat elçisi unvanı ile desteklemişiz? Kaç tanesini devlet sanatçısı olarak ödüllendirmiş veya uzaklaştırmışız? 

Unutmayın. 

Müzik evrenseldir, sınırlanamaz… Sınır tanımaz…