Rus salatası

Batıda filoloji dediğimiz dil bilimi, hocaların, medyanın vb. kullanılması tavsiye edilen edebi dilin yanı sıra mutfak dilini ayırt etmektedir. Uzmanlar mutfak dilini ve bu tarz konuşanları, edebi dil kurallarına aykırı olduğu için genelde küçümserler. Mutfak dili terimi 'Mutfak Latincesi' (Latince Latinitas Culenaria) kavramından türemiştir. Bu terim Lorenzo Valla tarafından hümanist Poggio Bracciolini Latincesinden alay etmek için sokulan bir kavramdır. XVI yüzyılda bu terim dilbilgisi ve her şeyden önce ortaçağ üniversitelerin klasik Latin kurallarını ihmal ettiğini ifade ederdi. Eski Roma'da alt sınıflar tarafından konuşulan Latincedir. Günümüzde birçok dilin mutfakcası vardır. Ve meseleye biraz daha geniş bakış açısı ile bakmaya çalışırsak, mutfak dilinin çoğumuzun gündelik hayatta bolca kullanılan, edebi dilden daha çok kullanılan konuşma tarzı olduğunu anlarız. Meselenin başka bir cephesi ise, terim itibari ile de mutfak dili mutfakta konuşulan bir dil tarzı olduğunu anlarız. Hatırlar isek, mutfakta daha çok bayanlar, anne, abla hanımlar bulunur. Demek ki, mutfak dili çocukların ilk duyduğu ve öğrendiği bir konuşma tarzıdır. Sonra, okul, üniversite ve sosyal hayat artık, ferdin dilini edebileştiriyor ve bir bakarsınız ki, anne oğul konuşma tarzlarında fark peyda olmuş. Demek ki, mutfak dili müspet ve önemli bir vakıadır. Mutfak dili dönemi şahsiyet oluşumunda iyi kötü gibi temel kavram ve şekillerin çocuğun beyninde oturduğu dönemdir. İleriki hayatında insan çocuklukta oturtulan şekil ve imajla mukayesen olayları değerlendirir. 1990'larda Türkiye'ye ilk gelişimizde karşılaştığımız birçok güzel yemeklerle bir arada tadı şekli şeması tıpa tıp, ama isim olarak tam zıt, Türkiye'de Amerikan salatası olarak bilinen Rus kış salatası ile karşılaştık. Rusya jeografisi daha çok soğuk iklime sahip olduğundan, yaz mevsimi kısa, yeşilliği de az tüketebilir. Tarladan toplandıktan sonra da uzun süre saklanabilir patates, havuç, yeşil bezelye konservesi vs. ürünler mevsimin soğuk döneminde bolca tüketilir. İçine bir de mayonez veya yoğurt koydun mu, oldu sana salata, yemeğin bir türü. Rus salatasının (Ruslar ona kış salatası derler) Türkiye'deki tarih ve kronolojosini bilmiyorum. Ama Amerikan diye bilinen salatanın tekrar asıl ismine dönmesi demir kapıların yıkılmasından çok daha sonra gerçekleşti, 2000'lere doğru. 2000'lere kadar Türklere mutfak dili aracılığı ile bile Rus kelimenin telaffuzu ustaca gizlenmiş ve yasaklanmıştır. Rusya ile ilgili olumlu imaj milletin beyninde işlenmesin diye, maalesef, millete 'Annem bana bir Rus salatası yapsana' yerine 'Bana bir Amerikan yap' dedirttiler.  Ve buna benzer tarihte nice misal mevcut. Şükür, zamanı geliyor ve Hak yerini buluyor.