Şerefe muhtaç ödüller

2006 Nobel Ekonomi Ödülü, ABD'li ekonomist Edmund Phelps'e verildi. Ödül verilme gerekçesi İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından açıklandı. Denildi ki, "Phelps, ekonomik politikaların kısa ve uzun vadeli etkileri arasındaki ilişki hakkında anlayışı derinleştirdiği için ödülü lâyık görüldü". Phelps, ne dedi, ne yaptı, ekonomi bilimine hangi yeniliği ve çözümü getirdi?  Bu soruya ekonomi biliminde kullanılan eğrileri ve formülleri bir kenara bırakarak, herkesin anlayacağı bir dille cevap verelim. 1960'lı yıllara kadar enflasyonla işsizlik arasında ters bir ilişkinin var olduğu kabul ediliyordu. Bir başka deyişle, enflasyon yükselirse işsizliğin düştüğü, enflasyon düştüğünde işsizliğin arttığı gözlemlenmişti. Phelps, bu teze 1960'lı yıllarda karşı çıkarak, uzun dönemde bu çelişkinin yaşanmayacağını, işsizliği düşürmek amacıyla enflasyonu yükseltmenin hem enflasyona, hem de işsizliğe birlikte sebep olacağını, yani stagflasyon doğuracağını iddia etti. Phelps'in başka bir öngörüsü de şu: "Bugünkü düşük enflasyon gelecekteki enflasyon beklentisinin de düşük olmasına yol açarak, kamu ve özel sektör yetkililerinin gelecekle ilgili kararlarını etkiler". İşte, Phelps'e Nobel Ekonomi Ödülü verilmesinin sebebi, ileri sürdüğü bu iddialar ve görüşlerdir. Peki Phelps, bir çözüm sunuyor mu? Hayır, sadece tesbit yapıyor ve bir bakıma işsizliğe çare bulunamayacağını ilân ediyor.Aslında Nobel ödülleri ciddi bir araştırma sonucu verilmiyor. Bu ödüllerde bilimden ziyade siyaset rol oynuyor. Buna pekçok örnek gösterilebilir. Bunlardan biri, birbirini nakzeden iki bilim adamına Nobel Ekonomi Ödülü verilmesidir. Bazıları bu çelişkiyi ekonomi bilimine yükleyerek Nobel ödüllerini temize çıkarmaya çalışıyor. Ama nafile. Çünkü çelişkiler yalnız ekonomi ödüllerinde yaşanmıyor ki. Her alanda aynı çelişkiler söz konusu. İlginç olduğu için bir örnek daha takdim edelim. Bilindiği üzere Nobel Vakfı'nın parası dinamiti bulan Alfred Nobel'in Bosfors silâh fabrikasının kârından sağlanır ve o para ile barış ödülleri verilir. Bir taraftan savaş için silâh üreteceksin, diğer taraftan barış için ödüller dağıtacaksın. Böyle bir çelişki, Batılılardan başka kimin aklına gelir?   Nobel ödüllerinin nasıl verildiğine dair en son örnek Orhan Pamuk'un Edebiyat Ödülü'dür. İsveç Akadamesi Edebiyat Ödülü verdiği Orhan Pamuk için şu açıklamayı yaptı: "Pamuk, doğduğu şehrin melânkolik ruhunu ararken, kültür birleşmeleri ve çatışmalarını anlatmak için yeni semboller keşfetti". Ne demek bu? Anlayan varsa beri gelsin.2006 Nobel ödülleri içerisinde en dikkat çekici barış ödülü oldu. Zira bu ödül, Bangladeşli ekonomist Muhammed Yunus'a verildi. Grameen Bank'ın kurucusu Yunus'a, "Ülkesinde mikrokredi gibi yenilikçi yöntemleri kullanarak, ekonomik ve toplumsal kalkınmayı alttan sağlamaya yardımcı olma çabaları" nedeniyle, bu ödül lâyık görüldü. İyi de neden ekonomi  ödülü değil de, barış ödülü. Barış Ödülü Komitesi bunu şöyle izah ediyor: "Kalıcı barış, yoksulluk zincirini kırmakla sağlanır". Neyse, her yıl olduğu gibi, bu yılki Nobel ödülleri de tartışmalı bir şekilde dağıtıldı. Nobel Vakfı'na, onu bu çelişkilerden kurtaracak ve yüzünü ak edecek bir şans verildi. Şimdi, o şansı kullanıp kullanmayacağını bekliyoruz. Şansı veren 25-26 Mart 2006 tarihleri arasında Azerbaycan'da yapılan "İkinci Uluslararası Milli Ekonomi Modeli Kongresi" oldu. Bu kongrede yerli-yabancı birçok bilim adamı tarafından Prof. Dr. Haydar Baş'ın "Milli Ekonomi Modeli" adlı eseri, Nobel Ekonomi Ödülü'ne aday gösterildi. Nobel ödüllerinin kimlere nasıl verildiğini çok iyi bilen Prof. Dr. Ahmet Kaşemoğlu, adaylığın ardından altı çizilmesi gereken şu tarihi notu düştü: "Prof. Dr. Haydar Baş'a Nobel Ekonomi Ödülü verilmesi ona hiçbir şeref kazandırmaz. Ancak Nobel ödülü şeref kazanır". Bakalım, Nobel Vakfı, ödüllerini  ne zaman şereflendirecektir?