Bülbül ne çekerse, dilinden...

21 Şubat Dünya Ana Diller Günü…

Eh her şeyin bir günü olur da, ana dillerin günü olmaz mı?

Oldum olası hep merak etmişimdir. Dünya üzerinde neden bu kadar çok konuşulan dil var diye… Tabii, bu konuda açıklama yapmak uzmanların işi. Bizimkisi sadece merak. Yapılan araştırmalara göre en çok konuşulan birinci dil Çince olarak karşımıza çıkıyor. Yaklaşık bir milyar 300 milyon insan Çince konuşurken, dünya dili zannettiğimiz İngilizce öyle abartıldığı gibi bir nüfusa sahip değil. Sadece 427 milyon kişi İngilizce kullanıyor. İspanyolca ise 266 milyon kişinin kullandığı üçüncü sıradaki dil. 

En ilginci resmi dilleri İngilizce olarak belirlenmiş olmasına rağmen Hindistan'da Hintçeyi 260 milyon kişi konuşmaya devam ediyor. Bu da dördüncü sıra demek. Hintlileri biz takip ediyoruz. Ural-Altay dilleri arasında yer alan Türkçe ise, Doğu Türkistan'dan Kuzey Kıbrıs dahil olmak üzere Orta Asya'da dahil olmak üzere 220 milyon kişi tarafından konuşuluyor. 

Arapça ise 6.  sırada yer alıyor. 

UNESCO tarafından 21 Şubat günü Dünya Anadil Günü ilan edilmiş. Dünyada dilsel farkındalık yaratmak ve çok dilliliği teşvik etmek için kutlanmasına rağmen her iki haftada bir dil yok oluyor. Dünya üzerinde 7 bin civarında dil konuşulduğu düşünülürse, yaklaşık yüzde 40'ı yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. 

Bir ilginç bilgi daha verelim. Dilsel çeşitliliğin en fazla olduğu ülke 800'den fazla dil konuşulan Papua Yeni Gine… Çeşitliliğin en az olduğu ülke ise Kuzey Kore…

Doğrusu dil bilimcilerin işi oldukça zor. Çünkü dillerin ölmesi kültürlerin de ölmesi anlamına geliyor. Dil, kültürü ile yaşanmaz ise kaybolup gidiyor. 

* * *

Maalesef, dillerin ölümünü hazırlayan şey etnik milliyetçilik. Bu bölgelerde bir zenginlik olarak kabul edileceği yerde ayrıştırıcı bir özellik olarak değerlendiriliyor. Peki, dünya bir gün gelip tek bir dili konuşabilir mi? Olabilir elbette… Ama biz ve dünya o kadar uzun yaşar mı bilemiyoruz. 

Özellikle bazı fanatik milliyetçiler kendi konuştukları dilleri yaşatmak ve yaymak için inanılmaz çabalar gösteriyorlar. Dil ayrımcılığını kimlik ayrımcılığına kadar götürüyorlar. Ayrışan toplulukların başarılı olamadıkları, düşmanları karşısında yalnız kaldıkları hep bilinen gerçek. Büyük balığın küçük balığı yuttuğu günümüzde toplumsal yapı kendi bünyesindeki küçük balıkları yutuyor, azınlık dillerini koruyamıyor. 

Çünkü her dilin oluşumu sadece kelimelerin oluştuğu bir cümle dizisi değil. Aksine, yaşamdan alınan ögeler ile dolu. Her söz varlığını yaşanan bir olaya,  bir oluşa borçlu. Belki insanların canı yandığında ayni sözü söylüyorlar ama çeşitli olaylar karşısında gösterdikleri tepki ise çok farklı. 

Türkiye gibi etnik farklılıklar gösteren bir ülkenin coğrafyasında da farklı dillere rastlıyor, Türk dilinin çeşitli lehçelerinin kullanıldığını görüyorsunuz. Diller, beraberlerinde kendi esprilerini, şakalarını, fıkralarını, edebiyatını oluşturmuş. Bu nedenle yabancı dildeki bir fıkrayı Türkçeye çevirmek ve ayni anlamı vermek oldukça zor. Bizim şaka ve esprilerimizde yabancı dile çevrilemiyor. Şiirlerin ve şarkıların çevrilmesinde bile ayni sıkıntıyı yaşıyoruz. Duygu ve düşünceleri ifade etmek kolay değil.

* * *

Ancak bir gerçek var ki, eğer Türkçeyi korumaz, yabancı bir kültürün istilasına izin verirsek işimiz zor. Gün gelir,  şehirde bize yol gösteren tabelalardan bile bir şey anlamayız. Yaşadığımız ülkenin kültür ve ananelerini korumak, dilleri bir kültürel zenginlik olarak kabul etmek, ancak resmi dilimizden ödün vermemek zorundayız.

Türk dilini ve özelliklerini iyi öğrenmek, Türkçeyi iyi konuşmak, yabancı kelimelerden ayırmak önemli görevlerimizden biri olmalıdır. 

Bülbülün çektiği dilinden derler.  Güle olan aşkını, gülün anlayacağı biçimde anlatamadığından ötürü hep öter dururmuş. 

Umarız biz de ona benzemeyiz.