Hz. Mâsume’nin kız ve erkek kardeşleri

Erkek kardeşleri: Ali b. Mûsâ Rıza (İmam Rıza), İbrahim, Abbas, Kâsım, İsmail, Ca'fer, Harun, Hasan, Ahmed, Muhammed, Hamza, Abdullah, İshak, Ubeydullah, Zeyd, Hasan, Fazl, Hüseyin, Süleyman.

Kız kardeşleri: Fatıma Suğra, Rukiye, Hekime, Ümmü Ebiha, Rukiye-i Suğra, Ümmü Ca'fer, Lebbane, Zeyneb, Hatice, Aliyye, Âmine, Hasene, Bureyhe, Aişe, Ümmü Seleme, Meymune, Ümmü Gülsüm. 

Allame Meclisî'nin "Bihâr'ul-Envâr" adlı eserinde ifade ettiği üzere; İmam Kazım'ın Fâtıma Kübra, Fâtıma Kübra ve Fâtıma Suğra adında üç kızı vardı. Hz. Mâsume'nin bunlardan hangisi olduğu konusunda ihtilaf vardır.

Ancak sahip olduğu üstün özellikler göz önüne alındığında O'nun Fâtıma Kübra olduğu muhakkaktır.

Müslümanlar Kum beldesini, Hicret'in 23. yılında fethetmiştir.

Kum'un fethedilmesiyle, Arap Müslümanları bu bölgeye ilgi duymaya ve gidip gelmeye başladılar.

Abdulmelik b. Mervan'ın hilafeti döneminde. (Hicrî1. asrın 2. yarısında) Ehl-i Beyt'e bağlılıklarıyla tanınmış olan Eş'âroğulları, Abdülmelik'in zalim hükümetinin egemenliği altından kaçıp, Kum bölgesine sığınmış ve yavaş yavaş Kum'u kendi egemenlikleri altına geçirmişlerdir.

Eş'arîler'den Kum'a gelen ilk şahıslar şunlardır: Abdullah b. Sa'd, Ahvas, Abdurrahman, İshak ve Naim.

Sonra bunların akraba ve yakınları da Irak'tan hicret edip Kum'a yerleşmişlerdir. 

Kum, Hicrî 2. asrın sonlarına kadar İsfahan'a bağlı kalmış ve bağımsız bir hâkimi olmamıştır.

Bu durum Harun Reşid zamanına kadar devam etmiştir. Nakledildiğine göre; Harun'un hilafeti döneminde, Kum'un tanınmış şahsiyetlerinden olan Hamza İbn-i Yesa', Harun'dan, Kum'un İsfahan'dan ayrılıp müstakil bir vilayet olmasını istedi. Harun, bu öneriyi kabul edip, bu hususta ona gereken yetkiyi verdi. O da çok çaba sarf ederek Kum'un sınırını, ziraat yerlerini ve vergilerini belirledi.

Kum halkının Ehl-i Beyt mektebine tâbi olmaları, gasıp Harun Reşid hükümetinin Kum halkına sert davranmasına sebep olmuş ve neticede halk ile devlet güçleri arasında, birçok kez çatışma çıkmıştır.

Ama Harun'un bütün çabalarına rağmen Kum halkı, Ehl-i Beyt mektebine olan bağlılıklarını korumuşlardır. Çünkü Ali (a.s.) ve Ali evlatlarının (a.s.) sevgisi, onların kalplerinin ta derinliklerine yerleşmiştir. 

Kum şehrinin fazileti hakkında bazı hadisler

Burada, Kum kenti ve halkının faziletleri hakkında Ehl-i Beyt (a.s.)'dan nakledilen hadislerden bir kısmını zikredelim: İmam Sâdık'tan (a.s.) rivâyetle;

"Kum'un toprağı mukaddestir; Kum ehli bizdendir ve biz de onlardanız." 

Yine İmam Sâdık'ın (a.s.) şöyle buyurduğu nakledilmiştir:

"Allah'ın selamı, Kum ehline olsun. Allah, şehirlerine bol yağmur yağdırsın; bereketini onlara indirsin ve kötülüklerini iyiliğe dönüştürsün. Onlar, rükû, secde ve kıyam (ibadet) ehlidirler. Onlar, düşünen fakih ve âlimlerdirler. Onlar, İmamların söz ve rivâyetlerini iyice anlarlar ve Allah'a hakkınca ibadet ederler." 

Hz. İmam Mûsâ Kâzım'ın (a.s.) şöyle buyurduğu nakledilmiştir:

"Kum, Muhammed'in (s.a.v.) Ehl-i Beyt'in (a.s.) yuvasıdır; onların Şiasının meskenidir fakat onların gençlerinden bir grup, babalarına karşı çıkacaklar, büyüklerini küçümseyip alay etmelerinden dolayı helak olacaklardır.

Bununla birlikte Allah-u Teâlâ, düşmanların şerrini ve her çeşit kötülüğü Kum ehlinden uzaklaştıracaktır."  Yine İmam Sâdık'ın (a.s.) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:

"Bir bela ve zorluğa uğradığınızda Kum'a gidin. Zira Kum, Fâtımîlerin (Fâtıma evlatları) ikametgâhı ve mü'minlerin huzur bulduğu yerdir." 

Hz. İmam Rıza'dan (a.s.) şöyle bir rivayet nakledilmiştir:

"Cennetin sekiz kapısı vardır; onlardan biri Kum halkına aittir."

Sonra İmam (a.s.) üç defa, "Ne mutlu onlara" buyurdu. 

Yine Eh-i Beyt İmamlarından şöyle rivayet edilmiştir: "Eğer Kumlular olmasaydı, din zayi olurdu (yok olurdu)."  Muhaddis Kummî şöyle diyor:

"Ehl-i Beyt'in haremi, Âl-i Muhammed'in yuvası, Cebrail'in ayak bastığı yer ve dar'ül-iman olan Kum beldemiz, mevlâmız İmam Ebu Hasan er-Rıza'nın (a.s.) mübarek kademleriyle şeref buldu; izzet ve azameti daha da arttı. Sekizinci İmam, Hz. Rıza'nın (a.s.) Kum'a gelişi ceddi Resûlullah'ın (s.a.a.) Medine-i Münevvere'ye gidişi gibidir.

Şöyle ki; Resûlullah (s.a.a.) Medine'ye girdiğinde, Medine halkı Hazret'in devesinin yularını tutup, her birisi Resûlullah'ı (s.a.a.) kendi evine götürmeye çalışıyordu. Resûlullah bu durumu görünce şöyle buyurdu: 'Deveyi serbest bırakın. O deve kimin kapısının önünde diz çökerse, Ben orada konaklayacağım.' Devenin yularını serbest bıraktılar.

Deve, Medine şehrine girip, halkın en fakiri olan Ebu Eyyub el-Ensarî'nin evinin önünde diz çöktü. Böylece Resûlullah (s.a.a.) o evi teşrif ettiler. Kum halkı da İmam Rıza'yı evlerine davet etliklerinde, İmam (a.s.) Peygamber (s.a.a.) gibi davrandı.

Kum halkına onur vesilesi sayılacak şeylerden biri de, Ehl-i Beyt (a.s.) adına çok tarla, su kaynağı ve yer vakfetmeleridir. Mallarının humuslarını İmamlara göndermede asla ihmal etmemiş ve bu konuda önde gelmişlerdir.

İmamlar da, onlardan birçoğuna birtakım hediyeler göndererek onlara lutufta bulunmuşlardır. Kum halkı, İmam Rıza'nın (a.s.) gömleğini Di'bil'den almak için ona bin dinar altın vermeyi teklif etmişlerdir. (Prof. Dr. Haydar Baş Hz. Masume eserinden)