Ormanda üretimi artırma olanakları -2-

Amaç ve Hedeflerin Belirtilmesi: Bir amacı gerçekleştirmek ve istenilen hedeflere ulaşmak, başarılı bir planlama ve yönetim ile mümkün olabilir. Bir memleketin ormancılık sektöründen, orman arazisinin uzun yıllar en iyi şekilde değerlendirmesi ve orman ürün ve hizmetlerini yerinde, zamanında ve yeter miktarda karşılaması beklenir. Orman işletmesi de uzun dönem içinde sahip olduğu orman arazisini en iyi şekilde değerlendirmeyi amaç edinmiş olmalıdır. Böylece ormancılığın ana amacının "ormandan yeterli-sürekli ve ekonomik olarak, ürün ve fayda sağlamak" olduğu söylenebilir. Bu ana amacı gerçekleştirmek için, orman ürün ve hizmetlerini en iyi şekilde değerlendirerek, gelir ve faydayı ve aynı zamanda ormanın verim gücünü miktar ve değer olarak arttırmak üzere, uzun dönemli tedbirlerin alınması gerekir. Ürün ve hizmetler; gelir sağlamak, değer yaratmak, ihtiyaç ve sosyal faydayı gidermek için kullanılabilir. Orman kaynağını geliştirmek için de ormanın altyapısına ağırlık verilmeli, orman koruma önlemleri alınmalı ve yeni ormanlar oluşturulmalıdır. Orman kaynağını geliştirmek amacı için belirlenen hedefler, uzun dönemde odun üretiminin miktar ve değer olarak artmasına neden olmaktadır. 

Ormancılıktaki amaçlar arasında ilişki-çelişki durumu söz konusudur. Yani amaçların bir kısmı aynı doğrultuda hedefler belirtirken, diğer kısmı ters yönde hedefler belirtmeyi gerektirmektedir. Bu nedenle bazı durumlarda, bazı amaçlardan tümüyle vazgeçmemiz veya aralarında bir uyum sağlamamız zorunlu olmaktadır. Örneğin; üretim, gelir ve fayda sağlamak ile kaynağı geliştirmek amaçları için, aynı yönde hedefler oluşturulurken, rekreasyon hizmetlerini arttırmak amacı ile odun üretimi amacı arasında ters yönde hedefler belirtilmesi gerekir. Yani bu ikinci durumda, odun üretiminden ödün vermek söz konusu olmaktadır. Ormandan yemlik yaprak sağlamak veya hayvan otlatmak amaçları gerçekleştirilirse, odun verimi düşer. Açık maden işletmesine izin verilirse, orman ve orman toprağı kaybolur. Bu nedenlerle her planın kapsadığı alan için, durum ve koşullara uygun amaç ve hedeflerin belirtilmesi gerekmektedir. Aksi halde, memleketteki arz ve talebi dengelemek ve başarılı bir plan yapmak olanak dışıdır.

Sürekliliğin Sağlanması: İkamesi zor ve sürekli ihtiyaçlardan olan orman ürün ve hizmetleri, nüfus artışı ve ekonomik büyüme ile beraber artmaktadır. Yerinde ve zamanında sürekli olarak karşılanması beklenen, bu ihtiyaçlar taşınamaz veya zor taşınır karakterdedir. Sürekli bir işletme olan ormancılığın, varlığını sürdürebilmesi için, kesintisiz faaliyette bulunması, mal üretmesi, pazarlaması ve devamlı gelir elde etmesi zorunludur. Sürekli üretim yapan ağaç ve meşcereler, ancak belirli yaşlarda hasat edilirse, yarayışlı ürün verirler. Yeni oluşturulan aynı yaşlı saf meşcerelerden, uzun bir süre yarayışlı ürün elde edilemez. Orman işletmesi sürekliliğinin sağlanması için, ormanda yaş sınıfları düzeni kurularak, her yıl eşit ve en yüksek miktarda hasat yapılabilecek kadar, her yaştan meşcerenin bulundurulması gerekir. Sürekli orman adı verilen böyle bir orman, ancak iyi bir üretim ve yararlanma düzenini planlamakla oluşturulur ve sürekli kılınabilir. Doğal olarak varlığını sürdüren düşey kapalı ormanlar ile seçme ormanlar, sürekli orman özelliğindedir. Ancak yine de her yıl eşit ve en yüksek miktarda ürün alabilmek için, yararlanmanın düzenlenmesi gerekir. 

Sürekli bir ormanın gerçekleştirilebilmesi için, belirli koşulların olması gerekir. Bunlar; orman işletmesinin alanı yeterli büyüklükte olmalı, orman sürekli bir orman formunda bulunmalı, ormanın verim gücü sürekliliğini korumalı, yaş sınıfları düzenli (maktalı) ormanda kesim alanları hemen ağaçlandırılmalı, iş gücü-ulaşım-kapital sağlanmalı ve ayrıca, ormanın sosyo-ekonomik konumu ve pazar koşulları, elde edilecek ürün ve hizmetleri yeterince değerlendirmeye olanak sağlamalıdır. Pazarda arz-talep dengesinin sağlanması, işletmede her yıl eşit miktarda bir gelir elde edilmesi, orman işçisinin kesintisiz işlendirilmesi, orman varlığının ve toprağının korunması sürekliliği koruyan hedeflerdir. 

Bugün Türkiye'de orman topraklarının çoğu, pazara ve yerleşme yerlerine yakınlığı nedeniyle, oldukça tahrip edilmiş, meşcere özelliğini kaybetmiş, baltalığa, çalılığa, bazı yerlerde de tarla ve mera arazisine dönüşmüştür. Birçok yerdeki ormanlarımız sürekli orman formundan uzaklaşmıştır. Orman kaynağını geliştirecek yeterli kapital de yoktur. Hatta orman teşkilatının elinde, orman yangınlarını önleyecek bir yangın uçak ve helikopter filosu bile bulunmamaktadır. Kesim alanları yeterince korunamamakta ve yeterli bir ağaçlandırma yapılamamaktadır. Hele memleketimizde yönetim sisteminin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine dönüşü ile, ormancılığımız her alanda siyasilerin çok kötü etkisi altında kalmış ve bu yüzden orman teşkilatında çalışan kalifiye teknik elemanların çalışma azimleri büyük bir darbe yemiştir.