Muhtar bin Ebi Ubeyd es-Sakafî

Prof. Dr. Haydar Baş hocamız İmam Hüseyin eserinde "Muhtar bin Ebi Ubeyd es-Sakafi" hakkında şu bilgilere yer veriyor: 

Muhtar b. Ebi Ubeyd es-Sakafî hakkında bazı kaynaklarda Tevvabun hareketini ikiye bölen tavırları ile anlatılırken, (İbn-i Esir, Kâmil, c.4, s.162-163) bazı eserlerde de Tevvabun Şam ordusu ile çarpışıp, geriye kalanlardan Kûfeli olanlar Kûfe'ye geldiklerinde halen hapiste olduğu yazılıdır. (Taberî, c.7, s.80) Ancak kaynakların hepsine göre, o da etrafına topladığı kişilerle İmam Hüseyin (a.s.)'ın kanını almak için silahlı mücadele vermiştir. Müslim bin Akil zamanında onunla beraber hapsedilen Muhtar, Yezid döneminde onun tarafından serbest bırakılmıştır. Ve Kûfe'ye geri dönmüştür. Bu sırada Amr bin Hureys, halk tarafından kovuldu ve yerine Abdullah bin Yezid el-Ensarî, İbn-i Zübeyr tarafından vali olarak atandı. (İbn'ül Esir, el-Kâmil, c.4, s.163) Muhtar'ın Kûfe'ye gelişi ile halkın kafası daha da karışmıştır. Zira, Muhtar, Süleyman'ı "halkı ölüme sürüklemekle" suçluyordu. Tevvabun hareketi bu suçlamadan da etkilenerek ikiye ayrıldı. Muhtar gibi düşünenler ile Süleyman'ın yanında yer alanlar bölündüler. İşte Süleyman'ın yanında söz vermelerine rağmen, buluşma yerine gelmeyen kişiler bu bölünmeden de etkilenmişlerdir. Çoğunluk Süleyman'ın yanında kaldı ise de, Muhtar'ın hâlinden etkilenenlerde ayrılma olmuştur. (İbn-i Kesir, c.8, s.248)

* * * 

Mervan b. Hakem hilafette dokuz ay ve on sekiz gün kaldıktan sonra 13 Nisan 685'de Şam'da öldü. (İbn-i Abdirabbih, c.4, s.398) Yerine aynı gün oğlu Abdülmelik b. Mervan halife oldu. Abdülmelik'in halifeliğini Suriye ve Mısır tanımıştır. Hicaz ve Irak'ta ise, İbn-i Zübeyr'in idaresi geçerli idi. Ubeydullah, Muhtar ile Yezid döneminde uğraştığı gibi, Abdülmelik döneminde de mücadele etmiştir. Hatırlanacağı gibi Yezid döneminde, Müslim b. Akil'e yardım etmiş ve yakalanarak hapse atılmıştı. İmam Hüseyin şehit edilinceye kadar hapiste kalan Muhtar (Belazurî, Ensab, c.6, s.377) daha sonra Yezid'in emri ile serbest bırakılmıştır. Serbest kaldıktan sonra Hicaz'a doğru ilerlerken, yolda İbn-i Irk isimli şahsa, Hz. Hüseyin (a.s.)'ın intikamını alacağını tıpkı Yahya b. Zekeriyya'nın kanının dökülmesine karşılık öldürülenler kadar Hz. Hüseyin (a.s.)'ı öldüren taraftan adam öldüreceğini söylemiştir. (İbn-i Kesir, c.8, s.249) O dönemde İbn-i Zübeyr'e biat eden Muhtar, Süleyman b. Sured'in hareketi başladığı sıralarda ikinci kez hapsedildi. (İbn'ül Esir, Kâmil, c.4, s.172-173) Bu hapis döneminden de Tevvabun'un mağlup olup Abdullah b. Ömer'in araya girmesi ile tekrar serbest bırakıldı. (İbn-i Kesir, c.8, s.264) Onun İmam Hüseyin (a.s.)'ın intikamını alma düşüncesi bundan sonra fiiliyata geçmiştir.

Muhtar'ın zindandan çıkması ve Kûfe'ye gelmesi 

"Rifaa bin Şeddad, Kûfeli Havaricin'in kalanı ile Şam askerlerinden taarruza uğrayıp Kûfe'ye geldiği zaman Muhtar b. Ebu Ubeyde zindandaydı. Mektup yazıp onlara baş sağlığında bulundu ve "Üzülmeyin. Yüzünüzü gazâdan ve cihaddan döndürmeyin. Eğer ben zindandan çıkarsam, sizinle birlikte cihad kemerini belime bağlayayım, bana uyanları ve bana biat edenleri toplayayım. Hüseyin (a.s.)'ın kanı üzerine o kadar kan dökeyim ki, İsrailoğulları'ndan Buhtu'n-Nasr Yahya bin Zekeriya'nın kanı üzerine dökmüştü" diye yazdı. Muhtar da "Yok, ben böyle geceleyin zindandan çıkarmalarını dilemem. Gece vakti zindandan çıkarsam gizlenmem gerekir. Ben bir hile edeyim ki, çıktığımda açıktan açığa gezebileyim" dedi. Bunun üzerine Rifaa Havaricin ulularından dört kişiyle birlikte gelip biatte bulundular. (Taberî, Tarih, Faruk Gürtunca tercümesi, c.4, s.146) (Yarın devam edecek)…