Hadis-i şerifler kayda geçiyor:
Peygamber Efendimiz (sav), konuşurken tane tane konuşur; muhatabın akıl seviyesine göre hitap ederdi. Cümleleri kısa, öz ve sade idi. Bu sebeple dinleyenler kolaylıkla anlardı. Konuşmasını sevimli mimiklerle süslerdi. Bazen iki, hatta üç defa tekrar eder, sözlerinin tam ve doğru olarak anlaşılmasını sağlardı. Ashab-ı kiram bu hadisleri noktası virgülü ile kolayca ezberlerlerdi. Onlardan bir kısmı da Peygamberimizin sözlerini yazıyorlardı.
Nitekim, Abdullah b. Amr b. As: "Ya Rasulallah! Ben, Senden duyduğum hadisleri kalbimle ezberlemekle beraber, ellerimin yardımından da, yararlanmak, yani onları yazmak istiyorum. Böyle yapmamı uygun görür müsün?" demiş, Peygamberimiz: "Olur. Hadisimi dinledikten sonra kalbinle ezberlemekle beraber, elinin yardımından da yararlan'' buyurunca, Abdullah b. Amr b. As Peygamberimizden duyduklarını yazmaya başlamıştır. Abdullah b. Amr b. As der ki: ''Ben, Resulullah Alayhisselâmdan duyduğum her şeyi ezberlemek ister ve yazardım. Kureyşîlerden olan sahabiler, beni, bundan nehy ettiler "Sen Resulüllah'tan duyduğun her şeyi yazıp duruyorsun amma, Resulullah Alayhisselâm, beşerdir. Gazap halinde de rıza halinde de söz söyler'' dediler. Bunun üzerine bir müddet yazmaktan vazgeçtim. Nihayet durumu Resulüllah Alayhisselâma arz ettim. Ağzına parmağıyla işaret ederek: "Yaz! Varlığım, Kudret elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki buradan, hak sözden başkası çıkmaz" buyurdu.
* * *
Rivayete göre Ensardan bir zat da, Peygamberimizin meclisinde bulunur, Peygamberimizden hadis dinler, hoşuna gider, fakat ezberleyemezdi. Peygamberimize "Ya Rasulallah! Senden bir hadis işitiyorum, hoşuma gidiyor, fakat ezberleyemiyorum'' diyerek halinden şikayet etti. Peygamberimiz eli ile yazmasını işaret ederek: "Sağ elinin yardımından yararlan'' buyurdu.
* * *
Hz. Ebu Bekir'in, içinde beş yüz hadis bulunan bir mecmuası vardı. (İslâm Tarihi. M. Asım Köksal, c. 18, sy. 279). Sa'd b. Ubade'nin de, duyduğu hadisleri kaydettiği bir mecmuası vardı. Cabir b. Abdullah'ın, hac ibadetine ait hadisleri içinde toplayan mecmuasını, Ahmed b. Hanbel, Katade'ye okumuş, o da hemen ezberlemişti.
İbn-i Sirin, en çok hadis ezberleyen sahabilerden Semure b. Cündüp hakkında "Onun, oğluna bıraktığı risalede çok ilim vardır'' demiştir. İlim öncülerinden Enes b. Mâlik'in çevresinde toplanarak hadis dinlemek isteyenlere, yanındaki defteri çıkarıp "Bunlar, Resulüllah Aleyhisselâmdan işitip yazdığım ve Kendilerine arz ettiğim, dinlettiğim hadislerdir'' dediği bildirilir. Abdullah b. Abbas da, Peygamberimizin sünnetine dair Ebu Râfi'den dinlediklerini, yanında bulundurduğu levhalara kaydetmişti. (a. g. e.)
Suffa mektebinin güzîde ilim adamlarından, Allah Resulünün dizi dibinde ilim tahsil eden, ibadet düşkünü, zikir ehli Ebu Hureyre (ra), Allah Resulünden işittiği hadisleri Sahife-i Sahiha'da topladı. Bu kıymetli eserin bir bölümü Ebu Hureyre'nin talebesi Hemman b. Münebbih tarafından bize kadar ulaşmıştır. ( Kütüb-i Sitte, c. 1, sy. 30).
Peygamberimiz ashab hakkında "Göklerdeki yıldızlar gibidir'' buyurmuştu. Allah'a ve Onun Resulüne itaatte, sünnete uymada birer yıldızdılar. Ve o güzîde sahabiler ilimde, tefekkürde, gayrette, okul kurmada, ilmin yayılmasında, öğrenme ve öğretmede de kıyamete dek yıldız oldular.
Hani, kendisine işkence edilen bir sahabiye: ''Şimdi senin yerine Muhammed olsun ister miydin'' dediklerinde: ''O'nun ayağına bir diken batmasına bile razı olmam'' demişti... En nazik incinmede bile yürekleri titreyecek kadar Allah Resulüne bağlı olan ashabın, O'nun sözlerini baş tacı etmesi, ezberlemesi, nesillere en ciddi ilimi metotlarla öğreterek sahip çıkması ile yıldız oldular...
Parlayan, yön gösteren içimizi aydınlatan yıldız oldular.
Onlar, o yıldızlar, Allah'ın ve O'nun Son Peygamberinin övgüsüne mahzar oldular...
