Tarihte öyle kahramanlar vardır ki değerleri ancak toprağa girince anlaşılır. Hele bu şahsiyet size su gibi, hava gibi hayat veriyorsa; o zaman, bu hazine gün geçirmeden ortaya çıkmalıdır.
Bu er kişi, bu kibar adam, koç kişi; suyu ta ötelere billur gibi akan bu pınar, Edirne Müdafii Erzurumlu Şükrü Paşa'dır.
Hayatına yüklenen anlama bakıldığında, yön veren, yol gösteren, tutan, inandığı dava uğruna yardan ve serden geçen, insanı kazanmadan yana olan, bir subay, bir paşa ve gönül adamıdır.
Erzurum'un Koşapınar köyünde (o gün ki ismi Çağdarış) 1857 yılında dünyaya gelmiştir. Askerliğe merakından önce idadi'ye sonra 'da Topçu Okuluna giderek iyi bir subay olarak mezun oldu. Korgeneralliğe (Birinci Ferik) kadar yükseldi.
Harbiye'de şekillenmeye başlayan duruşu ile kısa zamanda dikkatleri üzerine topladı.
Matematik'çi yetiştirebilecek kadar güçlü bilgisi, birkaç lisanı konuşacak kadar kuvvetli ve pratik dil yeteneği, kuvveti bir hafızası var. Bunun yanında dürüstlüğünden, efendiliğinden, cesaretinden, disiplininden toz zerresi kadar taviz vermeyen izzet ve vekar sahibi…
O'nu bu kısa yazıda anlatmak mümkün değildir.
O, şanlı Edirne Müdafaası ile ancak görülebilmişken, sadece nefsi çıkarlarının peşinde, saray merdivenlerinin tozunu yalayarak şeref kazanma peşinde olanlar, maalesef bu güzide kahramanı örtmek, gizlemek istemişlerdir. Bunda da başarılı olmuşlardır. Sofya'dan, altı aylık esaretinden dönüşte, Sirkeci'de etrafı perdelerle örtülü bir arabaya bindirilerek Şişli'deki evine götürülmüş ve emekliliğe sevk edilmiştir.
Böyle bir engin insanın, karşılarına çıkacağından, halkın iltifatından korkmuşlardır. Onlar için önemli olan devletin bekası değil kendi iktidarlarıdır.
O, Edirne'yi, öyle bir şan ve şeref ile müdafaa etmiştir ki Haçlıların bir gecede alacaklarını zannettikleri kale'yi 5,5 ay savunarak havsalalarını sarsmış, iştahlarını kursaklarında bırakmış, hayallerini bozmuştur. Bulgar kıralı Şükrü Paşa'nın kılıcını kendisine iade etmiştir. Bu kılıç düşman eline dar gelmiştir. Askeriyle halkıyla beraber süpürge tohumundan, arpa ve yulaftan karma ekmekleri, savaşta ölmüş at etlerini yiyerek, soğuk ve fırtınalara göğüs gererek Edirne'yi şanına layık bir şekilde kınalı kuzuları ve silah arkadaşlarıyla yiğitçe savundu.
İnanmış adam, hedefine kilitlenmiş adam, bahaneleri yıkan adam vasiyetinde şöyle diyordu:
''Düşman hatlarımızı geçtikten sonra ölürsem kendimi şehit kabul etmiyorum. Beni mezara koymayın. Etimi itler ve kuşlar çeke çeke yesinler. Fakat müdafaa hattımız bozulmadan şehit olursam kefenim, lifim, sabunum çantamdadır. Beni bu mahalle gömeceksiniz''
Mehmet Şükrü Paşa hakkında kıymetli Aziz Karaca'nın teşvikleri ile başladığım çalışmam devam etmektedir. Gördüm ki bir umman var önümüzde. Günümüz şartlarına bakılarak böyle bir şahsiyet bir solukta okunmalıdır.
Komşu köylüm olan Şükrü Paşa'nın bu gün yaşayan torunlarından Yalçın ÖZYAPAR beyefendi bana bir kitap gönderdi. Ve şöyle dedi: ''Bu kitap için ne kargo ne de herhangi bir ücret ödemeyeceksin. Benim dedem bedelsiz savaştı'' dedi.
Şükrü Paşa'nın nesline bu yakışır. Ben de yazımın başlığını ''Bedelsiz aldım'' koydum.
Bizde, üzeri örtülerek saklanan hakikati ortaya çıkarmak için bedelsiz olarak örtüyü kaldırmaya karar verdik. Savunduğu tabyaların önünde aslan gibi kükreyen Şükrü Paşa, bağımsızlığın, kuva–yı milliye ruhunun, ehl–i beyt aşkının, milli duruşun, bilginin, asil Türk evladı örneğinin temsilcisi olarak, şimdi arzu ettiği mevkide yatmaktadır.
Görülen bir rüya üzerine mezarı Merkez Efendiden alınarak Edirne'ye, şanlı bir destan yazdığı yere nakledildi.(1998)
Ne hazindir ki Alman arkadaşları, adına hatıra taşı dikmiş, Fransızlar, takdir, yazı ve imzaların tonladığı Altın Kitap hediye etmiş, Bulgar kıralı, kılıcını iade etmiş bir şahsiyeti, daha memleketine döner dönmez, çıkar hesapları yüzünden sessizliğe mahkûm etmişlerdir. O böyle bir zamanda bile çıkarcıkların tezgâhlarına alet olmadı. Yine kitaplarına koştu. Deryasında gemiler yüzdürülmedi.
Yalçın bey:''Bizim masrafımız gönül aşkıdır. Onlar aç kaldılar, açıkta kaldılar değerlerini satmadılar. Gönül besmelesi onların karınlarını doyurdu'' diyor.
Bu milletin mayasında bu aşk ve gönül besmelesi vardır.
Şükrü Paşa'nın doğduğu yerlerde hep alperenlerin ayak izleri vardır. Nefesi ve eserleri vardır. Ne hazindir ki Rumeli'de binlerce km arazilerini bırakmak zorunda kalanların, canlarını, civanlarını, hatıralarını Bulgarların vahşetine kurban verenlerin, hazin göçlerinin daha bir filmi ve belgeseli yoktur.
Ayazbaba Tabyası tek başına binlerce filme bedeldir.
Bedeldir vatanın her karışı…
Kara Fatma'lar, Şerife bacılar, Şahin Beyler…
Aliş'ler… Yörük Ali Efeler…
Bedeldir Gazi
Mustafa Kemal Atatürk.
Bedeldir ninelerimiz, dedelerimiz, bacı ve kardeşlerimiz
Öyleyse:
Şükrü Paşam:''Bedelini ödediğiniz hayatınızı, milletime anlatmak için bende yola çıktım.''
Dikkat! Bedelsizdir.
Bunun bedeli Edirne'de Kıyık tabyasında… Edirne Kalesi'nde, Müstahkem Mevkii Kumandanı Erzurum Aşkaleli Şükrü Paşa, kahraman Edirne halkı ve silah arkadaşları tarafından ödenmiştir.
