logo
29 MART 2024

Doğru yorumlamayı öğrenmek

10.12.2004 00:00:00
Bir ekonomi yazarı bu haftaki köşe yazısında, Economist dergisini sürekli takip ettiğini ve de istifade ettiğini, bazen doğru tespitlerde bulunduğunu bazen de yorumlarının hatalı olduğundan bahsetti.

Hata olarak bahsettiği mevzu da 2003 yılı temmuz ayı raporunda, 2004 yılı başında bir kriz olacağı ve doların 3.1 milyon TL'ye yükseleceği bilgisiydi.

Bu haliyle baktığımızda eleştirisinde haklı. Gerçekten de 2004 başlarında böyle büyük bir kriz olmadı.

Fakat ekonomist olduğunu iddia eden kişilerde olmaması gereken bir özellik var. O özellik de tek taraflı pencereden olayları değerlendirmek. Economist'in böyle bir raporu hazırlama gerekçesi neydi, ne oldu da böyle bir kriz olmadı gibi önemli noktaları göz önüne alıp ondan sonra hüküm vermek ve yorum yapmak lazım.

IMF'nin hayat öpücüğü başlığıyla medyaya yansıyan raporda bakın neler ifade ediliyor:

Rapor Economist dergisiyle bağlantılı olan Economist Intelligence Unit (EIU) tarafından hazırlanan 2003 temmuz ayı Türkiye raporu.

Bu raporda öngörülenler özetle:

"2004 başlarında yüzde 60'lık bir olasılıkla finansal kriz patlak verecektir. Devalüasyon 2004 ortalaması olarak doları 3.1 milyon liraya çıkaracaktır."

Sayın ekonomi yazarımız raporu buraya kadar okuyup yorumunu yapıyor. Tabii sadece yorum yapmakla kalmıyor, ekonomiyi iyi bilirim edasıyla farklı yorum yapanları da "ekonomiden bihaber" olarak nitelendiriyor.

Economist'in raporunun devamında bu krize dayanak olarak da Türkiye'nin 2004 ve 2005 yılındaki borç geri ödeme yükünün fazlalığı, cari işlem açığının 6.5 milyar dolar olması ve buna bağlı olarak geri ödemelerde tıkanma yaşanacağı, IMF programındaki faiz dışı fazla hedefine ulaşamama, bu sebeple de yatırımcı beklentilerinin çökmesi gibi durumlar gösterilmektedir.

Şimdi yazarımıza soruyoruz, yukarıda bahsedilen gerekçelerde herhangi bir düzelme oldu mu? Borç geri ödemelerinde daha büyük bir yığılma var, cari işlem açığı 14 milyar dolar yani 2 katından fazlaya çıkmış, ekonomik koşullar her geçen gün daha da kötüye gittiğinden piyasalar oldukça tedirgin. O halde krizi oluşturacak etkenler daha da güçlenmiş vaziyetle bekliyor.

Peki niçin kriz olmadı?

Bu krizin 2004 başlarında olmamasının en büyük sebebi ABD'nin Irak'ta Türkiye'ye ihtiyacının olması ve IMF'yi bu sebeple yönlendirmesidir.

AKP hükümetinin ABD'ye Irak konusunda verdiği destek, tezkeresiz sınırdan asker ve mühimmatın geçişinin sağlanması, 6 havalimanı ve 7 limanın ABD'nin hizmetine sunulması, ABD'nin Irak'ta yaptığı katliamlara ses çıkarmama, hatta BOP projesine verilen destek bu krizi ertelemiştir.

Unutulmaması gereken bir şey daha var; ertelenen kriz ve borçlar, silinmiş değil, sadece ertelenmiş durumda. 2005 ve özellikle de 2006 yıllarına müthiş yığılma var.

Bu dönem zarfında AKP iktidarının ekonomide başarılı olduğu ifade edilmiş, enflasyon, büyüme, işsizlik gibi ekonominin gidişatını gösteren rakamlar masa başında realiteyi yansıtmadan hazırlanmış ve deklare edilmiş, ekonomi iyi gidiyor izlenimi verilmiştir.

Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley'in, 'Türkiye'deki istihdam' konulu raporunda işsizliğin resmi yüzde 9.3, gayrı resmi ise yüzde 19.5 olduğu belirtilmiştir. Tarım kesiminde bulunan ve iş müracaatında bulunmayan işsizler bu rakamlara dahil değil. Bunlar da dahil edilse yüzde 40'ların üzerine çıkar.

Büyüme ise stoklardaki artıştan kaynaklanmaktadır, sıhhatli bir büyüme değildir. Sıhhatli bir büyüme olsa işsizlik artmaz.

Enflasyon ise yüzde 10 olarak ifade edilmektedir. Peynir, zeytin, pirinç, ekmek gibi en temel gıda maddelerine, demire, çeliğe, doğal gaza, kiralara, benzine, mazota baktığımızda ortalama yüzde 40-45 oranında bir artış vardır. Dolayısıyla yüzde 10'luk enflasyon rakamı da masa başı rakamıdır.

Dolar kurunun sabit olması da TL'nin değer kazanmasından değil, spekülatif amaçlı ülkemize her yıl giren yabancı yatırımlardan kaynaklanmaktadır. DİE verilerine göre hazine bonosu, tahvil, hisse senedi ve mevduatta toplam 23.6 milyar dolar sıcak para bulunmaktadır. Bu para girişi ülkemizde doların değerinin artmasına engel olmaktadır. Yani ekonominin iyiye gitmesiyle hiçbir alakası yoktur.

Ekonomist dergisinin hatalı raporları mutlaka vardır. Ama bu yorumuyla hata yapmamıştır. Yorumunu gerektiren şartlar hala artarak devam etmektedir. Eğer krize doğru hızla giden deflasyon sürecindeki Türkiye hakkında "ekonomisi iyiye gidiyor" yorumu yapıyorsa asıl o zaman mutlaka hatalıdır ve uluslararası bazı güçlerin menfaatlerini koruma gayesiyle gerçekleri gizleme taktiğini uyguluyordur.

Son zamanlarda IMF Başkan yardımcısı Anne Kruger'in ve ABD büyükelçisi Edelman'ın ekonomi iyi gidiyor yorumları bu kategoridedir.

Ekonomi iyiye gidiyorsa, 30 bin çiftçi niye tepki gösteriyor? Memur, işçi, esnaf, sanatkar niçin ekonomik bunalım içinde, halinden memnun değil? İşsizlik niye artıyor? İş adamlarının çekleri niçin dönüyor? Haciz davalarının sayısında niçin artış var? Özellikle büyük şehirlerde gasp ve hırsızlıkların sayısında niçin artış var? İnsanlar kredi kartı borçlarını niye ödeyemiyor? Stoklar niçin artıyor? Ekonomik sıkıntılardan dolayı niçin insanlar intihar ediyor, cinayet işliyor, aile dramları yaşıyoruz?

Kendinizi kandırabilirsiniz, ama milleti asla.

Sayın çok bilmiş ekonomi yazarı, zaman kimin haklı olduğunu gösterecektir. İnşallah ekonomi iyiye gidiyordur da ben yanılıyorumdur, ama durum hiç de öyle gözükmüyor.

Bizler sürekli toplumun içindeyiz. Fildişi kulelerde, toplum ve ülkemiz hakkında ahkam kesmiyoruz. Neyi görüyor ve yaşıyorsak onu yazıyoruz.

Sizler de zahmet eder, toplumun arasında biraz bulunursanız, fikriniz oldukça değişecektir. Tavsiye ederim.



 
Murat Çabas / diğer yazıları
Murat Ağırel'den iki yeni belge
Gizli servet deştikçe fışkırdı!
'Mazlumlara yaptığımız yardım için mimlendik'
Erdoğan da Gazze istismarı yaptı
Türkiye'nin en genç başkan adayı BTP'den
BTP Kadirli Adayı 18 yaşında
İsrail, Gazze'de önüne geleni öldürdü
171 BM çalışanı hayatını kaybetti
Mehmetçikin yolunu açma çalışması
Kar kalınlığı 7 metreyi buldu
Mansur Yavaş, Haymana'da vatandaşlarla buluştu
"Bir oy çok önemli"
Vatandaş geçim için karta yüklendi
Yüzde 122 artış!
Moskova'daki terör saldırısı
Can kaybı 144'e yükseldi
Patlamanın ardından yangın çıktı
Villanın bodrumunda ceset bulundu
AKP'li başkan 2 bin lira için halkı sıraya dizdi
Paralar seçimden sonra yatacak!
İsrail bu kez Suriye'ye saldırdı
38 kişi hayatını kaybetti
Seçil Erzan davasında önemli gelişme
Belgedeki imza sahte çıktı
Otomobilini park edip dilenmeye gitti
Yaşı daha da şaşırttı
Seçim zoruyla çevreci oldu
'Gündemimizde yok'
Murat Ağırel'den iki yeni belge
Gizli servet deştikçe fışkırdı!
'Mazlumlara yaptığımız yardım için mimlendik'
Erdoğan da Gazze istismarı yaptı
Türkiye'nin en genç başkan adayı BTP'den
BTP Kadirli Adayı 18 yaşında
İsrail, Gazze'de önüne geleni öldürdü
171 BM çalışanı hayatını kaybetti
Mehmetçikin yolunu açma çalışması
Kar kalınlığı 7 metreyi buldu
Mansur Yavaş, Haymana'da vatandaşlarla buluştu
"Bir oy çok önemli"
Vatandaş geçim için karta yüklendi
Yüzde 122 artış!
Moskova'daki terör saldırısı
Can kaybı 144'e yükseldi
Patlamanın ardından yangın çıktı
Villanın bodrumunda ceset bulundu
AKP'li başkan 2 bin lira için halkı sıraya dizdi
Paralar seçimden sonra yatacak!
İsrail bu kez Suriye'ye saldırdı
38 kişi hayatını kaybetti
Seçil Erzan davasında önemli gelişme
Belgedeki imza sahte çıktı
Otomobilini park edip dilenmeye gitti
Yaşı daha da şaşırttı
Seçim zoruyla çevreci oldu
'Gündemimizde yok'
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.